Inlegzooltherapie tegen voetpijn

Achtergrond Voetklachten worden vaak behandeld met op maat gemaakte inlegzolen of voetortheses. Desondanks zijn effectonderzoeken schaars. Doel Het evalueren van het wetenschappelijke bewijs over effectiviteit van op maat gemaakte voetortheses (inclusief steunzolen) ter behandeling van verschillende soorten voetpijn. Methode De auteurs includeerden alle gecontroleerde klinische onderzoeken (al dan niet gerandomiseerd) over de behandeling van voetpijn, waarbij een vergelijking werd gemaakt tussen op maat gemaakte voetortheses (CMFO, Custom-made foot orthoses) en andere behandelingen van voetpijn, inclusief niet op maat gemaakte of confectievoetortheses. Gebruik van CMFO’s als preventieve behandeling was een exclusiecriterium. De auteurs doorzochten MEDLINE, CINAHL, EMBASE, Cochrane Central Register of Controlled Trials (CENTRAL) en Physiotherapy Evidence Database (PEDro). Twee auteurs beoordeelden de onderzoeken onafhankelijk van elkaar en extraheerden de gegevens. Zo nodig schreven zij de auteurs van de geïncludeerde onderzoeken aan. De resultaten van trials die voldoende klinische overeenkomsten hadden wat betreft populatie, interventie en uitkomstmaten vergeleken zij in een meta-analyse. Bij een lage heterogeniteit (I² &lt 25%) werd een fixed effects-model toegepast, anders een random effects-model. Resultaten De auteurs vonden 27 relevante trials, waarvan zij 11 onderzoeken uiteindelijk includeerden (n = 1332 patiënten, follow-up = 2 maanden tot 3 jaar). In alle onderzoeken was voetpijn de primaire uitkomstmaat, gemeten met verschillende pijnschalen. De onderzoeken verschilden in secundaire uitkomstmaten, zoals: functie, invaliditeit, aan gezondheid gerelateerde kwaliteit van leven, therapietevredenheid, bijwerkingen en therapietrouw. De review liet zien dat vergeleken met nepzooltjes, schoenadvies of geen interventies CMFO’s effectief zijn voor de behandeling van een pijnlijke pes cavus (NNT = 5), achtervoetpijn bij reumatoïde artritis (NNT = 4), voetpijn bij juveniele idiopathische artritis (NNT = 3) en pijnlijke hallux valgus (NNT = 6). De auteurs gaven aan meestal geen significant verschil te vinden tussen CMFO’s en andere behandelingen, zoals operatie of ‘shock wave therapy’. Conclusies van de auteurs Behandeling van genoemde voetklachten helpt, maar een beargumenteerde keuze voor CMFO’s bij voetpijn is lastig vanwege het gebrek aan wetenschappelijk bewijs. Echter, CMFO’s is veilig en relatief goedkoop. Commentaar Deze review voldoet ten dele aan de behoefte aan meer wetenschappelijke onderbouwing van behandeling met medische hulpmiddelen. Door de gebrekkige classificatie van voetklachten, wisselende behandelingsindicaties en onderzoek met verschillende effectmaten blijft het wetenschappelijke bewijs echter mager. Er kunnen dus geen onderbouwde aanbevelingen worden gedaan voor een bepaald type behandeling. Bovendien is de variatie in de behandeling met CMFO’s erg groot, wat de generaliseerbaarheid van de beschreven trials ter discussie stelt. Meer effectonderzoek is noodzakelijk om onderbouwde behandelingsadviezen voor specifieke klachten te kunnen geven. De beschreven effecten hebben betrekking op zolen die zijn gemaakt volgens de Angelsaksische traditie en die komt niet of slechts gedeeltelijk overeen met het type voetorthese dat in Nederland wordt voorgeschreven. Er zijn verschillen in toegepaste vormelementen en materialen. Of de resultaten van deze review vertaalbaar zijn naar de Nederlandse situatie is derhalve onzeker. Op maat gemaakte therapeutische inlegzolen en andere ortheses worden hoofdzakelijk vervaardigd door podotherapeuten, podologen, orthopedische schoentechnici en orthopedische instrumentmakers. Nationale richtlijnen voor het voorschrijven en vervaardigen van inlegzolen zijn niet voorhanden. Niettemin kunnen CMFO’s een veilig hulpmiddel zijn bij de behandeling van voetpijn. Echter, bij een neuropathische voet is voorzichtigheid geboden. Een verkeerde inlegzool kan resulteren in een verhoogde locale belasting op de voetzool, met het risico op een plantair ulcus.1