Achtergrond Probiotica zijn voedingssupplementen die levende micro-organismen of componenten daarvan bevatten. Ze zouden een gunstige invloed hebben op gezondheid en welzijn. Probiotica zouden bij acute diarree van infectieuze oorsprong de ziekteduur en ernst gunstig beïnvloeden. Hun veronderstelde werking berust op een combinatie van activiteiten: ze gaan een strijd aan met pathogene micro-organismen om de beschikbare nutriënten en bindingsplaatsen in de darm; ze maken de darminhoud zuurder en bevorderen zowel specifieke als non-specifieke immuunreacties. Doel Vaststellen van de effectiviteit van probiotica bij acute diarree die (vermoedelijk) een infectueuze oorspong heeft. Zoekstrategie en inclusiecriteria De auteurs raadpleegden naast Medline en Embase tot 2002 ook het onderzoeksregister van de Cochrane Infectious Diseases Group en het Cochrane Controlled Trials Register. Daarnaast trokken ze referenties van de gevonden artikelen na en namen contact op met organisaties, personen en farmaceutische bedrijven die zich met probiotica bezighouden. Ze selecteerden RCT's waarin een specifiek probioticum werd vergeleken met placebo of geen probioticum bij volwassenen en kinderen met acute diarree (duur Methode Twee auteurs selecteerden de onderzoeken, beoordeelden de methodologische kwaliteit van de gevonden onderzoeken en verrichtten de data-extractie. De data van onderzoeken met vergelijkbare uitkomstmaten werden gepoold. Subgroepanalyses werden uitgevoerd om te beoordelen of verschillen in effect konden worden toegeschreven aan het type probioticum, de verwekker van de diarree, leeftijd van de onderzoeksdeelnemers en mortaliteit ten gevolge van diarree in het land waar het onderzoek werd uitgevoerd. Resultaten Drieëntwintig van de 64 potentieel relevante onderzoeken voldeden aan de insluitingscriteria en leverden bij elkaar gegevens over 1917 deelnemers van wie driekwart jonger was dan 18 jaar. In de meeste onderzoeken werden opgenomen patiënten ingesloten. Het merendeel van de onderzoeken vond plaats in landen waar zowel de kindersterfte als de sterfte onder volwassenen erg laag is. De methodologische kwaliteit van de onderzoeken varieerde nogal, maar beïnvloedde de effecten niet. Er was ook een grote variatie in onderzoekssituatie, gebruikte probiotica, wijze van rekruteren van deelnemers en uitkomstmaten. Desondanks werd in de meeste onderzoeken een positief effect van probiotica gevonden. De kans dat er na 3 dagen nog diarree was, nam sterker af in de probioticagroep (RR 0,66; 95%-BI: 0,55-0,77). De gemiddelde duur van de diarree nam af met 30,5 uur (95%-BI: 18,5-42,5). Subgroepanalyses leverden onvoldoende verklaring voor de gevonden variatie in uitkomsten. Conclusie De auteurs trekken de conclusie dat probiotica weliswaar een nuttig hulpmiddel kunnen zijn bij acute diarree, maar dat onvoldoende duidelijk is welke probiotica bij welke patiënten ingezet kunnen worden. Uit sommige onderzoeken zou men kunnen concluderen dat probiotica effectiever zijn bij volwassenen met diarree dan bij baby's en kinderen. Er zijn geen aanwijzingen dat probiotica bijwerkingen hebben. Het werkingsmechanisme van probiotica bij diarree is nog niet voldoende opgehelderd en zou onderwerp moeten zijn van basaal onderzoek.
Commentaar
In de meeste gevallen – zeker in ons deel van de wereld – is acute diarree een hinderlijke maar onschuldige klacht, tenzij er sprake is van alarmsymptomen. Als mensen ervoor zorgen dat ze voldoende (iets meer dan normaal) drinken en gezond eten, nemen de klachten vaak na een dag of 3 tot 4 af. Na 10 dagen is 90% klachtenvrij.1 Bij oude mensen, baby's en heel jonge kinderen is het risico op uitdroging groter dan bij andere leeftijdscategorieën. Dat betekent in ieder geval verhoogde waakzaamheid bij deze groepen. De vraag of probiotica juist bij deze groepen nuttig zijn, is helaas nog niet te beantwoorden. In een paar onderzoeken bleken ze minder effectief te zijn bij jonge kinderen met diarree. Een aantal probiotica is vrij verkrijgbaar op de Nederlandse markt. Voedingssupplementen met probiotica zijn bij een aantal mensen in trek omdat ze de gezondheid zouden bevorderen. Fabrikanten van dergelijke middelen claimen dat probiotica, naast allerlei andere heilzame effecten, een preventieve werking hebben bij gastro-intestinale infecties en bij diarree die door antibiotica wordt veroorzaakt. In Nederland is geen enkel probioticum geregistreerd als geneesmiddel, en lang niet alle probiotica waarvan de effectiviteit is onderzocht, zijn in ons land verkrijgbaar. In 1999 besteedde het Geneesmiddelenbulletin uitgebreid aandacht aan probiotica. Er zijn veel claims en er is slechts weinig onderzocht.2 Op zich is het bekorten van de diarreeperiode voor veel mensen een aantrekkelijke optie, zeker als dat op een betrekkelijk eenvoudige en onschadelijke manier kan gebeuren. Op basis van de resultaten van deze review kunnen we nog geen eenduidige positieve adviezen geven over het gebruik van probiotica bij acute diarree, maar is er ook geen reden het af te raden. Over het nuttig effect van gewone yoghurt is geen uitspraak te doen. Als mensen graag een probioticum willen proberen bij diarree dan zou dat bij voorkeur Lactobacillusacidophilus moeten bevatten, gezien de resultaten van de review. Belangrijker is vooralsnog dat mensen met acute diarree voldoende drinken en gezond eten en op de hoogte zijn van alarmsymptomen.
Literatuur
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
