Angina pectoris

In de NHG-Standaard Stabiele angina pectoris (H&W 2004;47:83-95) staat onder het kopje niet-medicamenteuze behandeling een aantal adviezen, zoals stoppen met roken en fysieke training. Deze adviezen stemmen overeen met de eveneens recent verschenen Richtlijn Hartrevalidatie.1Hierin is angina pectoris uitdrukkelijk opgenomen als indicatie voor hartrevalidatie en de huisarts kan de patiënt een deelname aan een dergelijk multidisciplinair programma aanbieden. Aanmelding kan via de cardioloog of rechtstreeks plaatsvinden. Een andere optie is deelname aan een groepsgewijs of individueel stressmanagement-programma of ontspanningstherapie. De richtlijn vermeldt acht gecontroleerde onderzoeken die allemaal een positief effect van ontspanningstherapie gevonden hebben en concludeert: ‘het is aangetoond dat ontspanningstherapie de frequentie van klachten van angina pectoris doet afnemen, zowel bij patiënten die een myocardinfarct hebben gehad als bij patiënten met stabiele angina pectoris’. Deze mogelijkheid is het overwegen waard, vooral bij patiënten die hiervoor open lijken te staan. Wanneer de huisarts het effect van ontspanningstherapie wil proberen is het aan te raden hiervoor een begeleider te zoeken die echt ontspanningstherapie doet, aangezien de richtlijn vermeldt dat het effect het geringst is in onderzoeken met verkorte ontspanningsinstructie. Het rapport met de Richtlijn Hartrevalidatie is te verkrijgen bij de Nederlandse Hartstichting. Jan van Dixhoorn