Angsthazen die waaghalzen

Artsen adviseren hun patiënten vaak andere behandelingen dan dat zij voor zichzelf zouden kiezen. Onlangs verscheen een opmerkelijk onderzoek naar de vraag of de behandeladviezen van artsen aan patiënten overeenstemmen met de voorkeur die ze zouden hebben indien de ziekte henzelf zou betreffen. De auteurs verzonnen twee scenario’s – een over coloncarcinoom en een over nieuwe vorm van aviaire influenza, waarbij men mocht kiezen tussen twee behandelingen waarvan een met een grotere kans op overleving, maar ook een navenant grotere kans op (ernstige) bijwerkingen. Een groep internisten en huisartsen mocht na randomisatie over een zelf-ziek- dan wel patiënt-ziekgroep aangeven welk scenario de voorkeur had. Bij de coloncarcinoomcasus koos 37,8% van de artsen voor de behandeling met de hogere kans op sterfte als het henzelf zou betreffen, maar zou slechts 24,5% deze behandeling aan patiënten adviseren. De aviaire influenzacasus leidde tot analoge verschillen. De auteurs concluderen aan het slot van hun abstract droogjes dat het geven van advies aan patiënten van invloed is op de keuzes die medici maken. In de beschouwing aan het slot van het onderzoek doen ze evenwel verdergaande beweringen. Daarin wordt onder andere gesteld dat artsen gevoelig zijn voor ingewikkelde vormen van cognitieve bias die interfereren met optimale besluitvorming, zoals betrayal aversion en omission bias. Deze bias is minder als ze adviezen aan derden moeten geven. Het komt erop neer dat narigheid na een actie bedoeld om deze te voorkomen als ernstiger wordt gepercipieerd, dan dezelfde narigheid zonder voorafgaande actie. Erg overtuigend klinkt dit allemaal niet, vooral niet omdat deze biasvormen niet zonder meer verklaren waarom adviezen aan patiënten anders zouden moeten uitvallen. Aannemelijker lijkt het dat artsen uit angst voor langdurig lijden als het henzelf betreft liever heldhaftig kiezen voor de alles of niets strategie, terwijl ze bij keuzes voor hun patiënten voorzichtiger zijn. (Tjerk Wiersma)