Onderzoekers includeerden 8029 patiënten met hartfalen op basis van 24 RCT’s uit 10 landen. De patiënten werden 30 dagen tot 4,7 jaar gevolgd. De invloed van apothekerszorg op therapietrouw was op verschillende manieren gemeten (digitale voorschriften, fysieke pillentellingen, vergoedingsverzoeken of zelfrapportage) en daardoor niet geschikt voor meta-analyse. Wel konden meta-analyses worden uitgevoerd voor de Minnesota Living with Heart Failure Questionnaire (MLHFQ, hoe lager de score hoe beter) en de generieke vragenlijst over de kwaliteit van leven Short Form-36 (SF-36, hoe hoger hoe beter). Dat gold ook voor de uitkomstmaten mortaliteit, ziekenhuisopnames en aan hartfalen gerelateerde ziekenhuisopnames. Er werd geen onderverdeling gemaakt naar geslacht, leeftijd of type hartfalen.
De auteurs vonden geen verschillen tussen apothekerszorg en controlezorg in mortaliteit (OR 0,97; 95%-BI 0,84 tot 1,12), ziekenhuisopname in het algemeen (OR 0,86; 95%-BI 0,73 tot 1,03) of ziekenhuisopnames door hartfalen (OR 0,89; 95%-BI 0,77 tot 1,02).
In 5 van de 7 onderzoeken verbeterde de apothekerszorg de therapietrouw. Deze zorg hield in: uitleg over ziekte en medicatie, medicatiedoosjes vullen, zorgen voor follow-upafspraak na ziekenhuisontslag, gewicht en bloeddruk meten, contra-indicaties nagaan en doses aanpassen. De apothekerszorg resulteerde niet duidelijk in een verbeterde kwaliteit van leven. Uit onderzoeken waarin de SF-36 werd gebruikt bleek een positief effect, (4 onderzoeken, gestandaardiseerd gemiddeld verschil (SMD) 0,75; 95%-BI 0,49 tot 1,01; matig groot effect), terwijl uit onderzoeken waarin de MHLFQ werd gebruikt geen effect bleek (7 onderzoeken; SMD -0,31; 95%-BI -0,67 tot 0,05).
In de NHG-Standaard Hartfalen wordt niet over de apotheker gesproken. Hoewel dit onderzoek een toegenomen therapietrouw laat zien bij inzet van de apotheker, is de vraag hoe relevant dit is voor de Nederlandse zorg voor patiënten met hartfalen. De onderzochte zorg wordt immers ook al geboden door de POH-CVRM en de hartfalenverpleegkundige. Verder zijn er automatische contra-indicatiewaarschuwingen in het HIS, kun je medicatie-informatie elektronisch delen via het Landelijk Schakelpunt en zijn er baxterrollen. Is het nodig om de apotheker nog intensiever bij de patiënt met hartfalen te betrekken?
Lees meer over het onderzoek The evidence for pharmacist care in outpatients with heart failure: a systematic review and meta-analysis van P.M. Schumacher, et al.
Literatuur
- Schumacher PM, et al. The evidence for pharmacist care in outpatients with heart failure: a systematic review and meta-analysis. ESC Heart Failure 2021;8:3566-76.
Reacties (1)
Hartfalen zorg zou op maat gesneden zorg moeten zijn mede afhankelijk van problematiek, bloeddruk, pols, evt oedeem, klachten en verdraagzaamheid van medicatie. Ik denk dat de zorg in Nederland wel beter kan ook bij huisartsen. Therapie trouw e.d. kan goed ondersteund worden door de apotheker maar voor beleid ontbreken gewoon de gegevens en kennis bij de apothekers. verder denkt de apotheker/ apotheeksysteem bij het voorschrijven van een ace remmer al dat patient hartfalen heeft.
- Login om te reageren
