Met grote verontrusting las ik in de rubriek Journaal de bespreking ‘Benzodiazepinen geven meer kans op Alzheimer’ over een onderzoek van Billioti de Gage et al. 12
De onderzoekers gingen het (langdurig) benzodiazepinegebruik (BZ) na van ouderen in een patiënt-controleonderzoek over de ziekte van Alzheimer en concludeerden dat medicament en ziekte samenhingen. Pleumeekers vat samen: ‘Bij gebruikers van BZ < 90 dagen werd geen verhoogd risico (AR) op Alzheimer gevonden, bij 3-6 maanden 32% AR, bij langer dan 6 manden 84% AR.’ Hij concludeert laconiek ‘dat BZ er een contra-indicatie hebben bijgekregen’.
Mij onthutst de laconieke toon, mochten de bevindingen juist zijn, evenals trouwens het verder uitblijven van vervolgreacties. Er zijn medicamenten om minder uit de handel genomen. Met de Alzheimer-epidemie in volle gang zou dit gegeven moeten inslaan als een bom.
De importantie van de bevinding vraagt echter ook om een zeer nauwgezette bestudering van het oorspronkelijke artikel en de commentaren daarop. Daarbij valt op dat, zoals zo vaak, op basis van correlationeel onderzoek oorzaak-gevolgconclusies worden getrokken. Zie daarvoor het op dit artikel gegeven commentaar, ook van de auteur zelf.234 Een van de alternatieve verklaringen is die van de ‘reverse causality’, in dit geval: is de behoefte aan BZ’s voortgekomen uit vroege symptomen van de ziekte van Alzheimer, die nog niet als zodanig werden herkend? Verder wordt geen plausibel pathofysiologisch verklaringsmodel aangevoerd.
Toch is er reden om ongerust te blijven. Meerdere onderzoeken komen tot eenzelfde bevinding en er is een dosisresponsrelatie.
De zaak blijft dus even onbeslist maar verdient beslist meer aandacht en ook meer ‘schrik’ dan blijkt uit onderhavige bespreking, waarvoor desondanks veel dank, want van het een komt het ander.
Yvonne van Leeuwen, huisarts en universitair hoofddocent in Maastricht
Antwoord
Ik dank Yvonne van Leeuwen voor haar reactie en deel haar verbazing. Die verbazing heeft dan vooral betrekking op het gemak waarmee de bevindingen van Billioti de Gage et al. terzijde worden geschoven en het gebrek aan kritische reacties uit de beroepsgroep. Ik ben trouwens niet alleen verbaasd over de gevolgen van het voorschrijven van benzodiazepines, zoals dit artikel beschrijft, maar ook over behandelingen die op basis van dubieuze indicaties aan grote groepen patiënten worden voorgeschreven. Bloedsuikerverlagers waarvan de cardiovasculaire effectiviteit niet is bewezen, psychofarmaca aan jonge kinderen waarvan het effect twijfelachtig is, cholesterolverlagers, borstkankerscreening en ga zo maar door. De moeite die het kost om negatieve gevolgen van een behandeling aan te tonen, is vele malen groter dan het opzetten van een RCT om een positief effect te bewijzen. We zullen het dus moeten doen met patiënt-controleonderzoeken, post-marketing surveillance en soms zelfs met eenvoudige case-reports als we iets meer te weten willen komen over bijwerkingen van behandelingen. Met deze beperking voor ogen ben ik bij de bespreking van het betreffende artikel dan ook redelijk voorzichtig geweest door termen te gebruiken als ‘het lijkt’ en te spreken van ‘een relatie’ en niet van ‘een causale relatie’. Maar uiteindelijk zal iedere arts, op basis van de op dat moment beschikbare informatie, beslissingen voor zijn patiënt moeten nemen. De bespreking van het artikel van Sophie Billioti de Gage was daarom zeker niet laconiek bedoeld. Als huisartsen aan hun patiënten die chronisch benzodiazepines gebruiken, uitleggen dat ze hiermee een grotere kans lopen om dement te worden, kan die informatie voor patiënten doorslaggevend zijn om het middel al dan niet te continueren. Zelfs met de beperkingen van het onderhavige onderzoek wordt de patiënt belangrijke informatie onthouden als de arts dit niet vertelt. Ik ben daarom blij dat Yvonne van Leeuwen een aantal extra argumenten, die mijn kritiek op het chronisch voorschrijven van benzodiazepines bij ouderen verder onderbouwen, in haar reactie heeft toegevoegd. Benzo’s zijn niet alleen slaapverwekkend voor de patiënt, maar kunnen blijkbaar ook het kritisch vermogen van de voorschrijver beïnvloeden. Mogelijk dat deze discussie dan ook het effect van een dubbele wake up call zal hebben.
Bèr Pleumeekers
Literatuur
- 1.↲Pleumeekers B. Benzodiazepinen geven meer kans op Alzheimer. Huisarts Wet 2015;58:4.
- 2.↲↲Billioti de Gage S, Paiente A, Begaud B. Is there really a link between benzodiazepine use and the risk of dementia. Exp Opin Drug Saf 2015;14:1-15.
- 3.↲Kmietowicz Z. Benzodiazepines may be linked to Alzheimer’s disease, study finds. BMJ 2014;349:g5555.
- 4.↲Salzman C, Shader R. Editorial: benzodiazepine use and risk for Alzheimer disease. J Clin Psychopharmacol 2015;35:1-3.
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
