Suïcidaliteit is een serieus en beladen probleem. Gemiddeld verliest een huisarts eens per twee à drie jaar een patiënt door suïcide. De impact op de nabestaanden is groot en duurt vaak levenslang.
Hulpvragen waarin suïcidale gedachten, suïcidepogingen of zelfbeschadiging resoneren, komen in de huisartsenpraktijk veel vaker voor. Om hier achter te komen, moet de huisarts het onderwerp eerst bespreekbaar maken. Hiervoor is veel tact en invoelend vermogen nodig. Tegelijkertijd helpt juist dit vertrouwelijke contact het meest bij wanhopige mensen die geen perspectief meer zien. Het samen definiëren van het probleem en naar een oplossing zoeken, kan houvast bieden.
Bij radeloze mensen moet je niet met afstandelijke instrumenten aankomen, dat kan iedere huisarts op zijn klompen aanvoelen. Toch is er, door de huidige verzakelijking van onze geestelijke gezondheidszorg, een tendens om zoveel mogelijk gestandaardiseerde meetinstrumenten in te zetten. Nuttig te weten dat wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat instrumenten niet geschikt zijn om er suïcidaliteit mee te voorspellen. Ook op drukke huisartsenposten en SEH’s moet tijd en aandacht blijven voor de medemenselijkheid in de hulpverlening.
Bij iedere wanhopige of sombere patiënt moet de huisarts het risico op suïcide afwegen. Hiervoor is een persoonlijke en vertrouwelijke gesprekssfeer nodig, zegt de multidisciplinaire richtlijn Diagnostiek en Behandeling van Suïcidaal Gedrag. De huisarts maakt daarbij een inschatting van de ernst van de cognitieve en emotionele ontregeling. Dit vereist betrokkenheid, psychologische kennis en communicatieve vaardigheden.
De afgelopen tien jaar is het totale aantal zelfdodingen in Nederland toegenomen. Vooral mannen op middelbare leeftijd zijn een risicogroep, maar ook jongeren lopen risico. Het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) registreerde in 2015 en 2016 dat 48 jongeren onder de twintig jaar zichzelf om het leven hadden gebracht.
Zelfdoding voorkomen staat hoog op de agenda van de Nederlandse overheid, en de landelijke campagne van 113 SuïcidePreventie Actienetwerk (Supranet) ging dit jaar van start met als slagzin ‘Stel de vraag van je leven’ om het taboe op praten over suïcide te doorbreken. Naast huisartsen en geestelijke gezondheidszorg zijn gemeenten, scholen, spoorwegen, en politie hierbij betrokken. Doet u ook mee?