Boter op het hoofd

Als telduivels rekenen Mathieu et al. voor dat wij als evidence-based medicine-adepten of kritische consumenten van RCT’s niet gerust kunnen slapen. En onze patiënten helaas ook niet. Ook standaardenmakers dienen goed uitgeslapen te zijn. Wat is het probleem? Publicatiebias! Publicatiebias kent vele gezichten: hele onderzoeken verdwijnen, onwelkome uitkomsten verdwijnen of worden veranderd of ze worden op een minder opvallende plaats gezet. Preregistratie van RCT’s leek in dat kader een goed idee want het vertelt de buitenwereld dat de trial er is en wat deze gaat meten. Je moet je dan wel registreren voor je de eerste patiënt insluit. Preregistratie kreeg pas echt impact toen de internationale commissie van medische tijdschriftredacteuren (ICMJE) stelde dat een RCT zonder trialregistratienummer publicatie in hun bladen op zijn buik kan schrijven. Een goed initiatief, mits correct en consequent uitgevoerd. Aan die uitvoering blijkt wel wat te mankeren, want 89 (28%) van de 323 RCT’s die in 2008 in topbladen werden gepubliceerd, waren niet geregistreerd. Vijfenveertig werden ge(post)registreerd nadat het onderzoek klaar was (14%) en men de kans had gehad naar de uitkomsten te kijken. Van de 147 RCT’s die tijdig en volledig waren geregistreerd (46%), vertoonden er 46 (31%) discrepanties tussen geregistreerde en gepubliceerde uitkomsten. Deze discrepanties leken sterk bepaald door het p &lt 5% denken. We moeten uiteraard doorgaan met het perfectioneren van trialregistratie en het sanctioneren van non-registreerders. Ook de bladen die niet tot de top behoren zouden moeten meedoen. Samenwerking tussen medisch-ethische toetsingscommissies (METC), trialregisters en redacteuren kan een waterdicht systeem opleveren zo gauw er een centraal trialregister is opgezet. Een METC meldt aan het overkoepelende WHO trialregister welke RCT goedkeuring heeft, het register zorgt voor registratie volgens alle eisen, de METC vraagt op gezette tijden aan de onderzoekers hoe het staat met de voortgang en de redacteuren zorgen ervoor dat je zonder registratienummer niet kunt publiceren of in een speciale procedure terechtkomt. Wat een wereld waarin je systematische reviews echt kunt gaan vertrouwen! (Gerben ter Riet).