Communiceren met patiënten

Dit boek is geschreven door twee Engelse huisartsen en een Amerikaanse communicatiedeskundige. Uit hun gelukkige samenwerking ontstond in 1998 de eerste editie van dit succesvolle boek. Het is destijds tegelijk verschenen met Teaching and Learning Communication Skills in Medicine, van dezelfde auteurs. Het bijzondere van dit boek is dat het ervan uitgaat dat, evenals bij de kennis in de geneeskunde, de vaardigheden waarover de arts moet beschikken in de communicatie met de patiënt, steeds moeten berusten op evidence. Er is de laatste decennia veel onderzoek gedaan naar de wijze waarop artsen met hun patiënten omgaan, en naar de manier waarop dat het beste kan gebeuren. In dit boek hebben de auteurs al deze kennis vergaard en besproken. Ze laten alleen het valide onderzoek zien en wel op een heldere en gemakkelijk leesbare manier. Ook in onze tijd blijft de anamnese een belangrijke bron van informatie. De anamnese maakt het vaak mogelijk om tot een eerste hypothese te komen over de aard van de klacht van de patiënt. Het is dus niet verbazingwekkend dat de auteurs aan dit onderdeel van het gesprek met de patiënt drie hoofdstukken wijden: Het initiëren van de zitting, Het verzamelen van informatie en Het structureren van het interview. Ze besteden ook aandacht aan de opbouw van de relatie met de patiënt, waarbij voor de huisarts geldt dat die relatie vaak van langere duur is. Het blijkt dat sommige vaardigheden effectiever zijn dan andere en beter passen bij de persoonlijkheid van de arts, maar ook dat met ogenschijnlijk kleine veranderingen in de gespreksvoering, men opvallend betere resultaten kan bereiken. Aan het ‘uitleg geven’ en de ‘planning’ wijden ze twee hoofdstukken. Ook dit zijn voor de patiënt cruciale momenten in het contact met zijn dokter. Heeft hij begrepen wat de dokter allemaal heeft verteld en begrijpt hij de voorstellen aangaande de behandeling? Uit gesprekken met patiënten blijkt dat er vaak nog veel onvrede bestaat over deze aspecten van de communicatie. Maar ook onderzoek toont aan dat ‘doctors rarely exhibited the organisational and other communication skills necessary to make their efforts clear to their patients’. Dit boek laat zien dat het beter kan, en dat studenten beter voorbereid kunnen worden dan vroeger. Het is verheugend te lezen dat er zoveel kennis is vergaard over de vaardigheden die noodzakelijk zijn om een goede arts-patiëntcommunicatie te realiseren, en hoe deze kennis kan worden geleerd aan artsen en studenten. Ik vond het jammer dat ze de Nederlandse literatuur over dit onderwerp vrijwel niet citeerden, met uitzondering van de MAAS-study uit Maastricht. Het lijkt mij overigens ook een grote opgave voor de docenten in de opleiding en de nascholing van artsen om zich al deze kennis eigen te maken en over te dragen, en artsen en studenten te overtuigen van het belang van een goede communicatie met de patiënt, waardoor de arts aantoonbaar betere resultaten bereikt dan met een onvoldoende communicatie! Het boek is voor de opleidingen geneeskunde van de Nederlandse faculteiten onmisbaar en ik kan het van harte aanbevelen, voorzover het nog niet in gebruik is.