De huisarts, de HAP en een dode

Ik kan me van zo’n twintig jaar geleden herinneren dat ik in een dorp waar ik een weekenddienst deed werd geroepen bij een man van in de zeventig die dood in zijn huis was gevonden. De familie had een week geen contact met hem gehad. Hij lag boven in de slaapkamer, tussen zijn bed en de deur op zijn buik op de grond. De deken en lakens lagen meegetrokken uit bed op de vloer. Het leek erop dat hij uit bed was opgestaan en onderweg naar de deur was neergevallen. Er waren geen verwondingen of tekenen van een gevecht. Volgens de familie was hij relatief gezond, alleen kwam hij een keer per jaar bij de cardioloog vanwege hartfalen. Met de dienstdoende politieagent heb ik aan de hand van de post op de deurmat geschat dat hij vier dagen daarvoor overleden moest zijn. Ik heb ingevuld dat het een natuurlijke dood was, waarschijnlijk door een cardiale oorzaak. Herkent u het gevoel dat je niet zeker weet of je het goed hebt gedaan? Weet u waar u op moet letten als u niet direct overtuigd bent van een natuurlijke doodsoorzaak?

Het komt vaak voor bij diensten dat u wordt gevraagd om te schouwen. Als de familie denkt dat iemand is overleden, moet u de dood vaststellen. Als waarnemer voor de eigen huisarts doe je dit in de functie van behandelend arts. In het verleden, toen de diensten binnen de hagro werden verdeeld, was je op de hoogte van de probleempatiënten en de terminale patiënten van je hagrocollega’s. Tegenwoordig, bij de HAP, neem je waar voor ongeveer 200.000 patiënten. Je kent sommige collega’s voor wie je waarneemt niet, laat staan hun patiënten. Toch zijn we ook bij deze waarneming de behandelend arts.

Niet bij alle HAP’s heb je inzage in het dossier van de eigen huisarts en moet je het doen met het HAP-dossier. Als je moet schouwen bij een terminale patiënt is in het HAP-dossier vaak een overdracht van de huisarts aanwezig. Ook als er eerdere contacten zijn geweest geeft het HAP-dossier je enig inzicht in de voorgeschiedenis. Als het een onverwacht overlijden betreft en er is geen dossier, hoe zit het dan met uw positie als behandelend arts? En als de overledene te gast is en niet is ingeschreven bij een huisarts die is aangesloten bij de HAP? Bent u dan nog wel behandelend arts?

Hoe zit het nu precies bij schouwen, lijkvinding of een niet-natuurlijke dood? Wat zijn de wettelijke regels bij het vaststellen van de dood? Welke medische handelingen moet u verrichten om een niet-natuurlijke dood uit te sluiten? In de serie ‘Huisarts en recht’ gaan Diederik van Meersbergen en Wilma Duijst in op de juridische en de medische kant van schouwen en lijkvinding. Hopelijk kunt u, na het lezen van deze twee stukken, de volgende keer na een schouw de deur achter u dichttrekken met de zekerheid dat u het goed heeft gedaan.