Dementie is redelijk voorspelbaar

Het optreden van dementie is te voorspellen aan de hand van negen, voornamelijk cardiovasculaire, beïnvloedbare risicofactoren. Dat blijkt uit de resultaten van een groot Europees cohortonderzoek naar het voorspellend vermogen van de LIBRA-index.

De LIBRA-index (Lifestyle for BRAin health) bestaat uit 12 factoren, waarvan er 9 in dit onderzoek konden worden meegenomen: depressie, diabetes, inactiviteit, hypertensie, obesitas, roken, hypercholesterolemie, coronaire hartziekten en alcoholgebruik. Er waren geen gegevens bekend over de 3 andere factoren (cognitieve activiteit, nierfunctie en mediterraan dieet). Het onderzoekscohort, samengesteld uit 6 cohorten waarvan 2 uit Nederland, bestond uit 9307 personen. De follow-upduur was 16 jaar. De onderzoekers onderscheidden leeftijdsgroepen van middelbare leeftijd (55 tot 69 jaar), ouderen (70 tot 79 jaar) en oudste ouderen (80 tot 97 jaar). Zij verdeelden de deelnemers over 3 groepen: laag, gemiddeld of hoog risico op dementie op grond van de LIBRA-score. Deelnemers van middelbare leeftijd met een hoog risico kregen bijna tweemaal zo vaak dementie als degenen uit dezelfde leeftijdsgroep met een laag risico (hazard ratio 1,92; 95%-BI 1,25 tot 2,96). Ook bij ouderen met een hoog risico trad vaker dementie op dan bij degenen met een laag risico (HR 1,38; 95%-BI 1,11 tot 1,72). De LIBRA-index kon echter geen dementie voorspellen bij de oudste ouderen.

Een manco van de index is dat deze niet eenvoudig te berekenen is en daarmee niet direct inzetbaar in de dagelijks praktijk. Groot pluspunt is dat de index alleen beïnvloedbare risicofactoren bevat, dus bijvoorbeeld niet geslacht of leeftijd. Dit zou mogelijkheden kunnen bieden voor preventie van dementie, maar daarvoor biedt dit onderzoek geen houvast. De NHG-Standaard Dementie geeft aan dat er slechts bescheiden effecten zijn van behandeling van de bloeddruk en lichamelijke activiteit op het ontstaan van dementie. Het voorspellen van dementie bij mensen tot 80 jaar lukt dus enigszins, maar of interveniëren op beïnvloedbare risicofactoren daadwerkelijk leidt tot preventie van dementie valt nog te bezien.

Vos SJB, et al. Modifiable risk factors for prevention of dementia in midlife, late life and the oldest-old: validation of the LIBRA index. J Alzheimers Dis 2017;58:537-47.