Dipyridamol voor secundaire preventie van arteriële accidenten

Achtergrond Patiënten die een TIA of een CVA hebben doorgemaakt, hebben een hoog risico op een recidief arterieel accident. Uit onderzoek blijkt dat acetylsalicylzuur dit risico met gemiddeld 13% verlaagt.1 De resultaten van een grote trial suggereren dat dit risico verder omlaag gaat (nog eens 22%) als dipyridamol aan acetylsalicylzuur wordt toegevoegd.2 De auteurs van een eerdere systematische review3 concluderen echter dat er weinig effect was van deze toevoeging. De inconsistentie van deze conclusies motiveerde de auteurs voor het opnieuw inventariseren van de aanwijzingen voor de werkzaamheid van dipyridamol als secundair preventiemiddel bij arterieel vaatlijden. Doel Vaststellen van de werkzaamheid en veiligheid van dipyridamol ter secundaire preventie van arteriële accidenten bij patiënten met arterieel vaatlijden. Methoden Er werd gezocht naar geblindeerde en gerandomiseerde trials over secundaire preventie waarin patiënten deelnamen die onlangs een arteriële ziekte hadden doorgemaakt (angina pectoris/ myocardinfarct, retinopathie, nefropathie, perifere arteriële aandoening, CVA/ TIA/amourosis fugax); patiënten met een mogelijke cardiale emboliebron werden uitgesloten. De behandeling moest bestaan uit dipyridamol (alle doseringen) met of zonder andere antistollingsmedicamenten of alleen andere antistollingsmedicamenten. De uitkomstmaten waren arteriële accidenten/arteriële dood en bloedingscomplicaties (intra- en extracranieel). De auteurs beoordeelden de kwaliteit van de geïncludeerde trials en analyseerden de gegevens volgens het intention-to-treat-principe. Er werd gezocht in de databases van Cochrane Stroke Group Trials Register, Medline en Embase. Daarnaast werden andere relevante Cochranegroepen en Nederlandse producenten van dipyridamol benaderd. Resultaten In totaal werden 26 trials geïncludeerd met 19.482 patiënten. Er traden 3085 arteriële accidenten op, waarvan 1399 met dodelijke afloop. Dipyridamol (met of zonder andere antistolling) gaf een verlaging van de kans op het optreden van een arterieel accident (RR 0,90; 95%-BI 0,83-0,98) vergeleken met de controlegroep (wel of geen andere antistolling). Dit effect werd pas statistisch significant door de toevoeging van één grote trial (6602 cerebrale-ischemiepatiënten).1 Er was geen verschil in de kans op arteriële dood (RR 1,02; 95%- BI 0,90-1,17). Er was geen statistisch significante toename van bloedingscomplicaties (RR 1,22; 95%-BI 0,82-1,82). Dipyridamol als monotherapie vergeleken met andere antistollingmiddelen (grotendeels acetylsalicylzuur) liet geen verschil in risico zien voor zowel arteriële accidenten (RR 1,02; 95%-BI 0,88-1,18) als arteriële dood (RR 1,07; 95%-BI 0,84-1,36). De toevoeging van dipyridamol aan acetylsalicylzuur vergeleken met acetylsalicylzuur als monotherapie gaf een verlaging van de kans op een arterieel accident (RR 0,90; 95%-BI 0,80-1,00), maar er was geen verschil in de kans op arteriële dood (RR 1,03; 95%-BI 0,87-1,22). De toename aan bloedingscomplicaties (RR 1,52; 95%-BI 0,93-2,94) was niet statistisch significant. De combinatie van dipyridamol en acetylsalicylzuur vergeleken met geen antistolling verlaagde de kans op een arterieel accident (RR 0,74; 95%-BI 0,68-0,80), maar er was geen significant verschil in de kans op arteriële dood (0,89; 95%-BI 0,79-1,01). Conclusie Dipyridamol verlaagt mogelijk het risico op een recidief van arteriële accidenten bij patiënten met arterieel vaatlijden. Echter, dit positieve effect is slechts in één trial aangetoond, waaraan enkel patiënten met cerebrale ischemie deelnamen. Er is geen bewijs dat dipyridamol alleen effectiever is dan acetylsalicylzuur alleen noch dat het de kans op arterieel overlijden verlaagt.