Een melanoom als lelijk eendje

Dermatologen onderscheiden een melanoom van een naevus door patroonherkenning en het zogenaamde ‘ugly duckling sign’. Dit concluderen Franse onderzoekers in een onderzoek naar de cognitieve processen die een rol spelen bij het herkennen van een melanoom. In een prospectief onderzoek moesten 132 dermatologen aan de hand van vragenlijsten een naevus of melanoom (n=4036) beschrijven en een waarschijnlijkheidsdiagnose stellen. Het ging uitsluitend om afwijkingen die om welke reden dan ook werden verwijderd: vanwege cosmetische of functionele bezwaren (1634), ter geruststelling van de patiënt (535), vanwege de verdenking melanoom (1199) of een precursor daarvan (869). Uiteindelijk bleken 149 laesies histopathologisch een melanoom, waarvan er 141 behoorden tot de verdachte afwijkingen. Patroonherkenning houdt in dat we op basis van een verzameling eerdere waarnemingen die zijn opgeslagen in ons visuele geheugen, een model (‘patroon’) ontwikkelen. Het ‘ugly duckling sign’ is de waarneming dat bij een patiënt alle naevi eenzelfde patroon vertonen. Als een naevus daarvan afwijkt, het lelijke eendje, dan is die laesie verdacht. De dermatologen maakten bij de besluitvorming nauwelijks gebruik van analytische criteria zoals de ABCD-criteria (asymmetry [A], irregularity of borders [B], unevenness of distribution of color [C], and diameter [D]). De conclusie van dit onderzoek is niet verrassend. We weten namelijk al langer dat artsen in de loop van hun carrière in steeds mindere mate besluiten nemen op basis van theoretische kennis, en steeds meer op basis van patroonherkenning. Ik vind de resultaten een eye-opener met betrekking tot de huisartsenopleiding. Tijdens de huisartsenstages krijgen wij de gelegenheid om van vele aandoeningen een ‘patroon’ te ontwikkelen. Om verschillende redenen (rustige spreekuren, lage incidentie van bepaalde aandoeningen) zien wij echter bepaalde ernstige beelden, zoals een melanoom, weinig. Daarom moet de opleiding meer aandacht besteden aan het simpelweg kijken naar plaatjes in plaats van luisteren naar het zoveelste haio-praatje. (Martijn Bakker)