‘Eigen risico’ rijmt niet met ‘patient centered medicine’

In H&W verscheen een getuigenis van een huisarts over de nefaste gevolgen van het ‘eigen risico’ voor de arts-patiëntrelatie.1 Een patiënt consulteerde de huisarts meerdere malen voor diarree en de huisarts liet een feceskweek doen. ‘Er was niets uit de kweek gekomen en de diarree was vanzelf verdwenen, dus hij stelde mij aansprakelijk voor de in zijn ogen onnodige kosten. Strikt genomen onterecht, maar een schuldgevoel bekroop me,’ schrijft ze. Normaal gesproken zou de patiënt blij moeten zijn als zulk onderzoek negatief uitpakt, maar hier gebeurt omwille van het systeem van het ‘eigen risico’ het omgekeerde. Normaal zou de huisarts opgelucht moeten zijn als blijkt dat er met haar patiënt niets aan de hand is en haar aanvankelijk temporiserende houding terecht is geweest, maar ook hier gebeurt het omgekeerde. De huisarts probeert zo rationeel mogelijk aanvullend onderzoek aan te vragen. Maar als de kosten ter sprake komen, ontwikkelt zich steeds een tijdrovend gesprek, waarbij de patiënt de noodzaak van het onderzoek plots in twijfel begint te trekken. We zien hier hoe ‘eigen risico’ leidt tot het niet uitvoeren van onderzoeken die volgens de criteria van de evidence based medicine noodzakelijk zouden zijn. ‘Eigen risico’ leidt tot energieopslorpende discussietijd tussen arts en patiënt, tot schuldgevoelens bij de arts, tot medische en financiële problemen bij de patiënt en tot verstoring van de arts-patiëntrelatie. De Zorgbalans 2014 van het RIVM bevestigt dit met harde cijfers.2 Het rapport meldt dat in een survey in 2013 16% van de Nederlandse respondenten aangaf te hebben afgezien van een aanbevolen onderzoek of behandeling. Drie jaar daarvoor was dat nog 3%. ‘Mogelijk speelt hier de verhoging van het verplichte eigen risico een rol,’ aldus de auteurs van de Zorgbalans. Volgens de Zorgbalans 2014 gaf in een enquête in 2014 94% van de huisartsen aan dat patiënten adviezen zoals labonderzoeken, medicijnen afhalen, ggz-bezoek, röntgenfoto’s wel eens niet opvolgen vanwege de kosten. Ik vind het verbazingwekkend dat dit in de Nederlandse media, noch in de medische vakpers niet meer deining veroorzaakt.

Dirk van Duppen, huisarts bij Geneeskunde voor het Volk te Deurne, België