Einde van het tijdperk Hofmans

Lezers merken nauwelijks wat er bij het maken van een tijdschrift allemaal komt kijken. Zo hoort dat ook; een eindredacteur kan een tijdschrift maken of breken. En Hofmans heeft het gemaakt. Tot dit nummer van deze jaargang dan. Vele honderden artikelen en duizenden kleine stukjes als brieven, referaten en boekbesprekingen zijn door zijn handen gegaan. Soms bleef er daarna slechts de helft van een stuk over. De leesbare helft, dat wel. Hofmans kon vreselijk brommen op de stijl van auteurs: onlogische zinnen en overbodige uitweidingen werden zonder meer geschrapt. Auteurs zagen daarom – zeker in de beginjaren – de eindredacteur nog al eens als tegenstander. Al hun ‘mooie’ zinnen en de ‘couleur locale’ verdwenen en daarbij kon Hofmans het soms ook niet laten zich met de inhoud te bemoeien. De laatste jaren waren veel auteurs echter dankbaar dat er van hun teksten goed leesbare verhalen werden gemaakt. Typerend is dat Hofmans al na een paar jaar een onderzoek deed naar de leesbaarheid van H&W: een gecontroleerd dubbelblind lezersonderzoek. 1 Hij liet huisartsen, huisartsen in opleiding en gedragswetenschappers ruwe en redactioneel bewerkte versies van twee artikelen beoordelen. De waardering van de bewerkte versies lag aanzienlijk hoger. Hofmans heeft al die jaren op dat spoor doorgewerkt: vorig jaar publiceerden we op hetzelfde aantal pagina's 22 artikelen meer dan het jaar daarvoor. Ondanks onze richtlijnen zijn auteurs in die jaren niet beknopter gaan schrijven, zodat dit vooral op Hofmans' conto komt. Veel van de richtlijnen voor auteurs zijn geheel of mede van zijn hand; met name gaf hij aanwijzingen voor het systematisch beschrijven van (literatuur)onderzoek. 2,3 En dat alles voordat het begrip systematische review was uitgevonden. Niet alleen bewerkte Hofmans artikelen, hij schreef ze ook. Niet altijd even kort maar vaak wel bijzonder helder. Zijn provocerende woorden over interdoktervariatie, 4 de registratienetwerken 5 en registreren in de huisartspraktijk 6 klinken van tijd tot tijd nog na. Veel auteurs hebben het schrijven bewust of onbewust van hem geleerd. Ik zelf herinner me in ieder geval een door hem gegeven cursus schrijven halverwege de jaren tachtig, waarin er zes deelnemers waren en zeven manuscripten. Pas op het eind bleek dat Hofmans het zevende manuscript, dat door iedereen als beste werd beoordeeld, zelf geschreven had. Dat leer ik nooit dacht ik toen. Maar schrijven kun je leren en Erik Hofmans heeft een generatie huisartsen en onderzoekers geleerd helder en beknopt te zijn. Daarvoor komt hem bijzonder veel dank toe, van de redactiecommissie, van het NHG en vooral van de lezers.