Elektromagnetische velden, slaapkwaliteit en klachten

Ruim 10 tot 20% van de bevolking is (heel) erg bezorgd over mogelijke gezondheidseffecten van respectievelijk mobiele telefoons, zendmasten en hoogspanningslijnen. Kunnen elektromagnetische velden (EMV) in het dagelijkse leven kwaad? Er is in een recent onderzoek geen relatie gevonden tussen  blootstelling aan EMV en het aantal ervaren klachten en slaapkwaliteit.  

Het betrof een Nederlands dwarsdoorsnedeonderzoek in de algemene bevolking naar EMV, ervaren slaapkwaliteit en wat in onderzoek wel genoemd wordt ‘niet-specifieke lichamelijke klachten’ – het type klachten als bij SOLK. Men keek naar het aantal van dergelijke klachten, enerzijds aangegeven in een vragenlijst en anderzijds geregistreerd in hun huisartsenpraktijk (zonder diagnose). Blootstelling aan EMV werd geschat door de onderzoekers (met een model) en door de respondenten (ervaren blootstelling). Er bleek weinig samenhang tussen deze twee maten: onderzoekers schatten het anders in dan de respondenten.

Er was geen verband tussen het aantal klachten of slechte slaapkwaliteit en door de onderzoekers geschatte EMV. Uitzondering was een verband met enkele onderzochte huishoudelijke apparaten, waarvoor de onderzoekers ook andere mogelijke verklaringen dan blootstelling zien. Een hogere ervaren blootstelling hing wél consistent samen met meer klachten en slechtere slaapkwaliteit, ook als rekening gehouden werd met psychologische factoren (coping, perceived control). De bevindingen waren vergelijkbaar in de groep die aangaf ‘gevoelig te zijn’ voor EMV. Onduidelijk blijft hoe een verband tussen ervaren blootstelling en klachten in elkaar steekt. Wat is hier bijvoorbeeld de kip en wat het ei?

De onderzoekers pleiten voor een betere schatting van EMV-blootstelling en longitudinaal vervolgonderzoek, waarin ook ervaren blootstelling en verloop in de tijd van blootstelling en klachten onderzocht worden.

Baliatsas C, et al. Actual and perceived exposure to electromagnetic fields and non-specific physical symptoms: An epidemiological study based on self-reported data and electronic medical records. Int J Hyg Environ Health 2015 [In press]. doi: 10.1016/j.ijheh.2015.02.001.