Evidence based medicine al overleden?

De kern van alle discussie over richtlijnen is, of de patiënten in alle meta-analyses en randomized controlled trials wel lijken op onze eigen patiënten. Lucassen & Berger wezen daar in hun inleidend commentaar bij de vorige jaargang al op. 1 Natuurlijk lijkt de 67-jarige mevrouw Abdullah niet op de keurige blanke Zweed in een simavastine-trial. Maar dat betekent nog niet dat alle onderzoek per se niet toepasbaar is in de dagelijkse praktijk en dat we weer terug kunnen naar uitsluitend onze ervaring. In een mooi helder commentaar – ‘EBM is dead? I didn't even know it was sick’ – legt Johnson uit dat we ook fietsen, autorijden en computers bedienen zonder precies te snappen hoe die werken. 2 Zonder het tot een religie te maken, kunnen basisbeginselen van EBM volgens haar betrekkelijk eenvoudig worden aangeleerd. Daarvoor is helemaal geen karrenvracht aan statistische kennis nodig, net zomin als je tegenwoordig moet kunnen programmeren om met een computer de hele wereld over te kunnen surfen. Het oorspronkelijke doel van EBM was immers om de ervaring van dokters te integreren met wetenschappelijke kennis en daarvoor behoeft de (huis)dokter geen wetenschapper te worden. In feite is het veel minder ingewikkeld dan het lijkt. Mensen die denken dat bijvoorbeeld het zoeken van literatuur vreselijk lastig is, zouden eens moeten terugdenken aan al die keren dat zij als 5-jarig kindje met hun fietsje vielen en dachten dat ze het nooit zouden leren. Maar ineens konden ze het toch, en ‘was er eigenlijk niks aan’. Gelukkig komt er meer aandacht voor het toepasbaar maken van onderzoek voor de dagelijkse praktijk. Op 1 februari hield het NHG een symposium naar aanleiding van het vertrek van Wim Stalman als voorzitter. Tijdens deze bijeenkomst werd de databank ‘wetenschappelijke lacunes in de standaarden’ gepresenteerd. In zeventig standaarden werd gezocht naar richtlijnen die niet of nauwelijks gebaseerd zijn op onderzoek. Deze databank zal binnenkort voor iedereen toegankelijk zijn op de NHG-site. In ons maartnummer zullen we uitvoerig aandacht schenken aan dit initiatief. Verder is er eind juni een NHG-wetenschapsdag die gaat over het toepasbaar maken van wetenschap voor de praktijk met een afsluitend debat over de tijdsbesparing die EBM oplevert in de dagelijkse praktijk. Die dag is voor iedereen toegankelijk. Nog een derde goed voornemen: binnenkort zullen we bij de Cochrane-rubriek in H&W – een van de paradepaardjes van EBM – een verklarende begrippenlijst afdrukken. Net als fietsen en autorijden gaat evidence based leren dan vanzelf. Nou ja… In ieder geval is er in dit nummer na lange tijd weer een standaard en standaarden gelden – zelfs met lacunes – nog immer als kant en klare stukjes EBM. Voorlopig dus nog te vroeg een EBM-begrafenis. (JZ)