Nieuws

Geen decongestiva bij kinderen met OME

Door
Gepubliceerd
11 januari 2018
Decongestiva zijn onnodig bij kinderen met otitis media met effusie (OME). De NHG-Standaard Otitis media met effusie bij kinderen stelde eerder al dat het middel geen toegevoegde waarde heeft en waarschuwde voor bijwerkingen. Recent onderzoek bevestigt dat decongestiva weinig effect hebben, maar toont ook aan dat bewijs voor ernstige bijwerkingen ontbreekt.
1 reactie

Artikelinfo

Editie
2018, nummer 1
Eerste paginanummer
77
Laatste paginanummer
78
Kinderen met oorontsteking
Het middel xylometazolineneusspray heeft geen toegevoegde waarde bij otitis media met effusie
© Margot Scheerder
Meer dan 80% van de 4-jarige kinderen heeft ooit OME gehad. 1 De NHG-Standaard Otitis media met effusie bij kinderen stelt dat decongestiva, zoals het in Nederland veelgebruikte middel xylometazolineneusspray (XMZ), geen toegevoegde waarde hebben bij OME. Vanwege de kans op ernstige bijwerkingen raadt de standaard het middel zelfs af.2 De onderbouwing van deze adviezen is echter summier en decongestiva worden geregeld voorgeschreven. Deze punten leidden tot onze vraagstelling: zijn decongestiva bij kinderen met OME zinvol en zijn er potentieel ernstige bijwerkingen?
 

Zoekstructuur en resultaten

Wij doorzochten PubMed begin 2017 met de zoektermen decongestants AND otitis media with effusion AND children. Onze zoekstrategie leverde 84 hits op. We excludeerden 77 artikelen op basis van titel of abstract. Er bleven zeven artikelen over, waaronder een Cochrane-review en vier artikelen die waren opgenomen in de Cochrane-review.3 We vonden geen relevante artikelen ná 2011. In de Cochrane-review worden zestien RCT’s besproken, waarvan er drie relevant waren voor onze onderzoeksvraag.456 In deze artikelen, met in totaal ruim tweehonderd patiënten, werden decongestiva vergeleken met placebo bij kinderen met OME. De onderzoeken werden uitgevoerd in de tweede lijn.
De gebruikte decongestiva waren: oxymetazoline nasaal, phenylephrine nasaal en phenylpropanolamine oraal. De werking van deze middelen is vergelijkbaar met XMZ-neusspray.78910 De uitkomstmaat was tekenen van OME na vier weken. De auteurs vonden geen statistisch significant voordeel van behandeling met decongestiva bij OME.
In slechts een RCT keken de onderzoekers naar bijwerkingen.6 Er waren meer bijwerkingen bij gebruik van decongestiva dan bij placebo, maar de onderzoekers vermeldden niet om welke bijwerkingen het ging. De NHG-Standaard raadt decongestiva af vanwege potentieel ernstige bijwerkingen. De standaard verwijst naar een Cochrane-review over sinusitis bij kinderen.11 De conclusie over de bijwerkingen in deze review is gebaseerd op drie artikelen. In het eerste artikel worden drie case reports beschreven over het overlijden van kinderen na overdosering met oraal pseudo-efedrine.12 Het tweede artikel gaat over antihistaminica en corticosteroïdneusspray.13 Het derde artikel benoemt dat in Amerika in de periode 2004-2005 7091 SEH-bezoeken door kinderen te wijten waren aan vrij verkrijgbare middelen.14
 

Voortzetting huidig beleid

De Cochrane-review concludeert dat behandeling met decongestiva geen voordelen biedt ten opzichte van placebo bij kinderen met OME. Het effect van XMZ werd niet onderzocht. Wel werd gekeken naar vergelijkbare middelen. De gebruikte onderzoeksmethode heeft zwakke punten: de auteurs beschrijven niet hoe de blindering verliep en welk placebo werd gebruikt. Een zoutoplossing, die vaak als placebo wordt gebruikt, kan een decongestieve werking hebben.
De conclusies uit de Cochrane-review over potentieel ernstige bijwerkingen zijn overgenomen in de NHG-Standaard. Het is onduidelijk of de onderzochte middelen vergelijkbaar zijn met XMZ wat betreft de bijwerkingen. Bovendien is deze conclusie gebaseerd op drie case reports met orale decongestiva bij kinderen die al ziek waren en werden opgenomen in het ziekenhuis. Bij Lareb is in totaal 35 keer een melding gedaan van een mogelijk ernstige bijwerking van XMZ. Onduidelijk is hoe ernstig deze bijwerkingen waren en bij welke leeftijd en welke dosering deze optraden.
Uit de huidige onderzoeken blijkt dat de onderzochte decongestiva geen meerwaarde hebben bij otitis media met effusie bij kinderen. Het is onduidelijk of de onderzochte middelen vergelijkbaar zijn met het in Nederland gebruikte XMZ wat betreft de bijwerkingen.
Op basis van de huidige onderzoeken is er geen reden om XMZ te adviseren, maar het ontraden vanwege de ernstige bijwerkingen lijkt onvoldoende onderbouwd. Het advies uit de huidige standaard om het middel niet voor te schrijven blijft echter van kracht.

Literatuur

  • 1.↲Principi N, Marchisio P, Esposito S. Otitis media with effusion: benefits and harms of strategies in use for treatment and prevention. Expert Rev Anti Infect Ther 2016;14:415-23.
  • 2.↲Venekamp RP, Damoiseaux RAMJ, Schoch AG, Bennebroek Gravenhorst FM, Eekhof JAH, Burgers JS, et al. NHG-Standaard Otitis media met effusie bij kinderen. www.nhg.org.
  • 3.↲Griffin G, Flynn CA. Antihistamines and/or decongestants for otitis media with effusion (OME) in children. Cochrane Database Syst Rev 2011;9:CD003423.
  • 4.↲Fabian P, Lonnerholm G, Jerrmark-Tera IB, Kleberg A, Melander H. Effects and adverse effects of decongestants in otosalpingitis. Lakartidningen 1986;83:3508-13.
  • 5.↲Haugeto OK, Schrøder KE, Mair IW. Secretory otitis media, oral decongestant and antihistamine. J Otolaryngol 1981;10:359-62.
  • 6.↲↲Hayden GF, Randall JE, Randall JC, Hendley JC. Topical phenylephrine for the treatment of middle ear effusion. Arch Otolaryngol 1984;110:512-4.
  • 7.↲Eskiizmir G, Hirçin Z, Ozyurt, Unlü H. A comparative analysis of the decongestive effect of oxymetazoline and xylometazoline in healthy subjects. Eur J Clin Pharmacol. 2011;67:19-23.
  • 8.↲Riegle EV, Gunter JB, Lusk RP, Muntz HR, Weiss Kl. Comparison of vasoconstrictors for functional endoscopic sinus surgery in children. Laryngoscope 1992;102:820-3.
  • 9.↲Deckx L, De Sutter AI, Guo L, Mir NA, Van Driel ML. Nasal decongestants in monotherapy for the common cold. Cochrane Database Syst Rev 2016;10:CD009612.
  • 10.↲Graf P, Toll K, Palm J, Hallén H. Effects of sustained-release oral phenylpropanolamine on the nasal mucosa of healthy subjects. Acta Otolaryngol 1999;119:837-42.
  • 11.↲Shaikh N, Wald ER, Pi M. Decongestants, antihistamines and nasal irrigation for acute sinusitis in children. Cochrane Database Syst Rev 2010;12:CD007909.
  • 12.↲Centers for Disease Control and Prevention. Infant Deaths Associated with Cough and Cold Medications-Two States. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2005;56:1-4.
  • 13.↲Chonmaitree T, Saeed K, Uchida T, Heikkinen T, Baldwin CD, Freeman DH Jr, et al. A randomized, placebo-controlled trial of the effect of antihistamine or corticosteroid treatment in acute otitis media. J Pediatr 2003;143:377-85.
  • 14.↲Shefrin AE, Goldman RD. Use of over-the-counter cough and cold medications in children. Can Fam Physician 2009;55:1081-3.

Reacties (1)

I. Smeele (niet gecontroleerd) 12 januari 2018

Rectificatie: De titel moet zijn " Geen decongestiva bij kinderen met OME".

Verder lezen