Heldere communicatie binnen handbereik

Doelgroep Huisartsen, SEH-artsen, medisch specialisten en artsen in opleiding. Inhoud Communicatie met patiënten is zo’n fundament van het huisartsenvak dat we wellicht af en toe vergeten dat we het doen, maar ook dat er duizend varianten zijn. Het vormt de sleutel tot een goede arts-patiëntrelatie. Een patiënt kan een klacht hebben zonder aan een ziekte lijden, en andersom kan een patiënt ook een ziekte hebben zonder klachten te ervaren. In deel 1 wordt duidelijk uitgelegd dat patiëntgerichtheid betrekking heeft op de mate waarin de dokter moeite doet om naast de ziekte ook de klacht zelf - het ziek zijn - te begrijpen. Vervolgens bereikt het boek iets waarin andere boeken over communicatie vaak falen: het overbrugt de kloof naar de dagelijkse praktijk door in 23 hoofdstukken abstracte communicatiebegrippen op handzame wijze te presenteren, bijgestaan door herkenbare transcripten. In de hoofdstukken van deel 2 worden algemene consultatievaardigheden als invoegen, structureren, actief luisteren en adviseren besproken. Telkens eindigt een hoofdstuk met handige tips. Deel 3 gaat over spreekuren waarin het niet allemaal op rolletjes loopt, de lastige consulten. Hoe om te gaan met weerstand? Welke zinsneden kun je beter vermijden of juist gebruiken bij een claimende, boze of heel angstige patiënt? Wederom volgen de hoofdstukken een patroon van een kort theoretisch kader, gevolgd door transcripten en suggesties voor een verbeterde aanpak. Deel 4 presenteert vervolgens een reeks hoofdstukken over specifieke patiënten, waaronder de patiënt met een cognitieve stoornis, een borderline persoonlijkheidsstoornis en -crisis, een psychose, maar ook de patiënt met lichamelijk onverklaarde klachten. Ofschoon deel 3 en 4 afzonderlijk worden gepresenteerd in het boek, zijn de hoofdstukken nauw met elkaar verbonden en is de afzonderlijke indeling enigszins kunstmatig. De bruikbaarheid van de hoofdstukken blijft echter onverminderd hoog.  Oordeel Psychiater Remke van Staveren was voorheen huisarts en huisarts-docent. Zij schreef een zeer behulpzaam boek over patiëntgericht communiceren, geïnspireerd door het werk van Silverman (Vaardig communiceren in de gezondheidszorg, 2006) en drie psychotherapeutische strategieën (oplossingsgerichte therapie, motiverende gespreksvoering, en directieve therapie). Deze inspiratiebronnen verwerkte ze tot een zeer helder en onmisbaar handboek voor de (opleidings)praktijk. Eenmaal begonnen nodigt het uit om alles te lezen. Het geeft een opzienbaarlijk inzicht in ingesleten patronen. Stelt u toch niet stiekem vroegtijdig gerust? En welke adviesstijl gebruikt u? Mogelijk is het rendement echter het grootst om het boek open te slaan na een consult waarin de communicatie nét niet, of gehéél niet, lekker liep. De herkenbaarheid van het betreffende hoofdstuk zal groot zijn en de bruikbaarheid van de suggesties voor toekomstige consulten daarmee des te groter. Dit is geen boek voor de boekenkast, maar om altijd binnen handbereik te hebben. Jochen Cals