Helpt magnesium tegen spierkrampen bij ouderen?

Vraagstelling Spierkrampen zijn spontaan optredende, pijnlijke samentrekkingen van de spieren. Ouderen hebben hier vaak last van. Van patiënten ouder dan 50 jaar heeft 30% in de afgelopen twee maanden spierkramp gehad en 40% had dit minstens driemaal per week. Spierkrampen moeten niet worden verward met het restless legs-syndroom. Patiënten met dit syndroom hebben geen pijn, patiënten met spierkrampen wel. Waarschijnlijk speelt een stoornis in het lagere motorische neuron of de axonale vertakkingen daarvan een rol bij het ontstaan van spierkramp. Omdat magnesium de neuromusculaire prikkeloverdracht lijkt te verminderen, zou de stof van invloed kunnen zijn op spierkrampen. Tot nu toe is alleen van kinine enig effect aangetoond bij de behandeling van spierkramp. De NHG-Farmacotherapeutische richtlijn Nachtelijke spierkrampen in de benen (2009) adviseert kinine alleen voor te schrijven bij ernstige klachten vanwege frequent optredende, soms ernstige, bijwerkingen. Magnesium, in de vorm van magnesiumzouten, is zonder recept beschikbaar en wordt gebruikt om spierkrampen te verminderen. Wij zochten in de literatuur naar onderzoeken om na te gaan in hoeverre het effect van magnesium bij spierkrampen is aangetoond.

Zoekstructuur We zochten (april 2015) in PubMed met de zoekopdracht ‘Muscle Cramp’[Mesh] AND magnesium met Filters activated: Clinical Trial, Meta-Analysis, Systematic Reviews, English.

Resultaten We vonden een geschikte Cochrane-review uit 2012, maar geen nieuwe RCT’s daarna. De Cochrane-review analyseert zeven RCT’s. Vier daarvan gaan over idiopathische spierkrampen, de overige drie over spierkrampen bij zwangeren. De vier RCT’s zijn allemaal placebogecontroleerd. De krampen werden geregistreerd met behulp van een dagboek. De gemiddelde leeftijd was 64,8 jaar. Het minimale aantal spierkrampen was zes tot acht per maand. Frusso (1999): 45 patiënten uit de eerste lijn werden behandeld met oraal magnesiumcitraat 2 dd 900 mg of placebo. De primaire uitkomst is afname van het aantal spierkrampen. Er werd geen statistisch significant verschil tussen beide groepen gevonden. Garrison (2011): 46 patiënten uit de eerste lijn werden behandeld gedurende vijf dagen met magnesiumsulfaat 5 gram per infuus of placebo. De primaire uitkomst is vermindering van het aantal krampen per week vergeleken met baseline. Er werd geen statistisch significant verschil gevonden. Roffe (2002): 73 deelnemers werden behandeld met oraal magnesiumcitraat 1 dd 300 mg of placebo gedurende zes weken. De primaire uitkomst is het aantal krampen. Er werd geen statistisch significant verschil gevonden. Opvallend was dat er qua beleving wel een verschil was: 78% van de magnesiumgebruikers voelde zich beter tegen 54% van de placebogebruikers. Rosenbaum (2011): 40 deelnemers werden gedurende 30 dagen behandeld met oraal magnesiumlactaat 2 dd 168 mg versus placebo. De primaire uitkomst was het aantal krampen vergeleken met baseline. Er werd geen statistisch significant verschil gevonden.

Bespreking De resultaten van de onderzoeken zijn moeilijk te interpreteren gezien het geringe aantal deelnemers. De gemiddelde leeftijd in de onderzoeken was tussen 60 en 70 jaar. In hoeverre de uitkomsten gelden voor 75-plussers is niet duidelijk. De kwaliteit van alle onderzoeken wordt als gemiddeld beoordeeld. De randomisatie wordt niet duidelijk beschreven. Bij Garrison was de blindering onvoldoende. Deelnemers die magnesium per infuus kregen, voelden een prikkend gevoel, in tegenstelling tot de placebogroep. Bij Roffe was de blindering niet duidelijk beschreven, was er geen wash out-periode en was het aantal uitvallers groot, namelijk 37%. Bij Rosenbaum was slechts een deel van de onderzoeksgegevens beschikbaar. Er zijn geen statistisch significante verschillen in bijwerkingen tussen de interventie- en controlegroepen. In de vier onderzoeken wordt behandeling in verband met bijwerkingen zelden gestaakt.

Conclusie Het is onwaarschijnlijk dat magnesium het aantal nachtelijke spierkrampen bij ouderen vermindert. In één RCT komt naar voren dat bij de magnesiumgebruikers significant vaker sprake is van een subjectieve verbetering. De klinische betekenis hiervan is niet duidelijk. In twee RCT’s is er een kleine objectieve vermindering van de krampen door magnesium aangetoond, maar dit verschil is niet statistisch significant.

Betekenis Op basis van vier RCT’s van gemiddelde kwaliteit kan niet aangetoond worden dat het gebruik van magnesium een gunstige invloed heeft op spierkrampen wat betreft aantal, duur en intensiteit. Er is dus geen onderbouwing voor het geven van magnesium bij ouderen met spierkrampen.