Het effect van
wearables
op overgewicht

Zijn we op weg naar het quantified self waarbij de zelfredzame en gezonde burger longitudinaal en realtime informatie over zichzelf verzamelt, interpreteert en gebruikt om zijn gedrag te veranderen en daarmee gezonder te worden? Het lijkt er soms wel op. Aan medische interventies worden e-healthmogelijkheden toegevoegd die de dokter steeds vaker overbodig lijken te maken. Het meten van lichamelijke functies en gedrag gebeurt vaak met draagbare technologie. Deze technologie vindt daarmee zijn weg naar allerhande toepassingen in de zorg. De vraag is natuurlijk of al deze technologie en gadgets ook kunnen bijdragen aan de oplossing van échte problemen, zoals het beheersen van de overgewichtepidemie. In Nederland heeft meer dan de helft van de volwassenen overgewicht, in de Verenigde Staten zelfs twee op de drie. Tot nu toe zijn er nauwelijks interventies tegen overgewicht die effectief zijn en ook op de lange termijn beklijven. Alle reden dus om te kijken wat technologie hier kan toevoegen. Een Amerikaans onderzoekscentrum ging na of de toevoeging van draagbare technologie (wearables) aan een leefstijlinterventie leidt tot meer gewichtsverlies bij jongvolwassenen met overgewicht.

Opzet De onderzoekers randomiseerden 471 jongvolwassenen tussen de 18 en 35 jaar met overgewicht (BMI 25-40) over de interventie- en controlegroep. Beide groepen kregen de eerste zes maanden een wekelijkse gedragsinterventie in een groepssessie en bovendien kregen de deelnemers wekelijkse feedback op hun eetpatroon, dieet en bewegen. Na zes maanden werd de frequentie van de groepssessies verlaagd naar eenmaal per maand en kregen alle deelnemers sms-tips en de mogelijkheid tot telefonisch advies en toegang tot informatiemateriaal op een website. Beide groepen gaven hun dieet, gewicht en activiteiten door via de website en kregen hierop feedback tijdens de telefonische adviesgesprekken. In de interventiegroep werd na zes maanden als extra interventie een wearable toegevoegd. Deze wearable bestond uit een band rond de bovenarm die beweging en energieverbruik monitorde, met als doel betere zelfmonitoring en zelfmanagement.

Uitkomsten Na twee jaar follow-up bleek het gewichtsverlies in de controlegroep significant hoger dan in de interventiegroep. In de controlegroep daalde het gewicht van 95,2 met 5,9 kg naar 89,3 kg. In de interventiegroep daalde het gewicht van 96,3 kg met 3,5 kg naar 92,8 kg. Het verschil was significant ten faveure van de standaardinterventie. In beide groepen nam het gewicht overigens na de eerste zes maanden met gewichtsverlies langzamerhand weer toe. Er was geen verschil tussen de groepen voor wat betreft hun fysieke activiteit of hun cardiovasculaire fitheid. Ook de fitheid verminderde na de eerste zes maanden, terwijl die aanvankelijk toenam. Van de verstrekte wearables werd 85% langer dan een dag gedragen. Uit de gebruikerservaringen bleek dat de gebruikers vonden dat de wearables weliswaar inzicht en advies gaven, maar dat het lastiger was om er motivatie uit te putten of om barrières te slechten die gedragsverandering in de weg zaten. De wearables voldeden beter om de fysieke activiteit te monitoren dan om het voedingspatroon in kaart te brengen en houden.

Conclusie van de auteurs Toevoeging van wearable technology aan een standaard overgewichtprogramma resulteerde in minder gewichtsverlies na 24 maanden bij jongvolwassenen met overgewicht. De technologie voegt dus niets toe voor deze doelgroep.

Draagbare technologie is voorlopig niet de heilige graal om weerbarstig ongezond gedrag te veranderen. In dit onderzoek bleek een uitgebreide en intensieve interventie met wearables voor jongvolwassenen met overgewicht nauwelijks effectief en het jojo-effect was aanzienlijk. Het gebruik van de wearable leidde zelfs tot een slechtere uitkomst. De auteurs proberen natuurlijk te verklaren waarom de draagbare technologie het effect van hun lijvige interventie verminderde, maar daar komen ze niet goed uit. Uiteraard is het gebruikte device inmiddels verouderd en is de technologie van nu beter en slimmer dan die van een paar jaar geleden. Maar dat is niet alles. Vooralsnog zijn de technologische noviteiten die moeten leiden tot gedragsverandering minder effectief dan gehoopt en ze maken de hooggespannen verwachtingen niet waar. Mogelijk moet deze technologie nog slimmer worden en op basis van zelfverzamelde data gepersonaliseerde feedback en advies geven, waarbij rekening wordt gehouden met persoonlijke drijfveren en barrières voor gedragsverandering. De toekomst zal uitwijzen of dat allemaal genoeg is. In potentie kunnen wearables voor een gedefinieerde subpopulatie natuurlijk niet alleen een aanvulling zijn, maar ook de vervanging van een dure professionele interventie. Daartoe moet echter nog veel meer geleerd worden over hoe technologie kan helpen om gedrag blijvend te veranderen. De ontwikkelingen gaan snel, maar het zal nog wel even duren voordat technologie de huidige geïntegreerde leefstijlinterventies kan vervangen.