Het lot van chirurgische trials

Sinds een aantal jaren zijn onderzoekers verplicht om trials bij aanvang te registreren. Daarom is het tegenwoordig niet zo moeilijk om na te gaan welk onderzoek er gestart is. Een Engelse onderzoeksgroep ging na wat er terecht is gekomen van trials rond operaties. Ze zochten in de bekendste trialdatabase (clinicaltrials.gov) naar randomised trials die waren geregistreerd in 2008 en 2009, die uiterlijk eind 2011 voltooid hadden moeten zijn. Het moest gaan om fase III- of IV-onderzoek, dat wil zeggen onderzoek om de effectiviteit in grote groepen patiënten na te gaan en waarvan verwacht mag worden dat de resultaten gepubliceerd worden.

De onderzoekers gingen na of de trials inderdaad voltooid waren, en als dat het geval was, of het tot een publicatie was gekomen. Hiervoor gebruikten ze meerdere bronnen, inclusief emailcontact met de onderzoekers van de trials. Van de 395 trials die aan de inclusiecriteria voldeden, waren er 81 (21%) voortijdig gestopt. De voornaamste reden was tegenvallende instroom van patiënten (de ‘Wet van Lasagna’). Opvallend was dat 10% van de trials werd gestaakt vanwege een negatieve uitkomst.

Van de 314 trials die wel voltooid werden, bleken er van 106 (34%) in 2014 (tenminste 3 jaar na afronding) nog geen resultaten gepubliceerd te zijn. Onderzoek dat door de industrie gefinancierd was, bleek nog vaker niet gepubliceerd te zijn. Helaas werd niet nagegaan of al of niet publiceren ook geassocieerd was met de uitkomsten van de trial.

Deze tamelijk schokkende uitkomsten roepen de vraag op of het met onderzoek in de huisartsenpraktijk beter gesteld is. Want onderzoek dat niet tot publicatie leidt, verdwijnt in een zwart gat. Patiënten die – vaak belangeloos – deelnemen aan dergelijk onderzoek verdienen beter.