Het uitstrijkje anno 2016

Baarmoederhalskanker is in de meeste gevallen het gevolg van een infectie met het Humaan Papillomavirus (HPV). Een zeer besmettelijk virus dat via seksueel contact wordt overgedragen. Een condoom verkleint de kans op besmetting, maar kan niet voorkomen dat het virus wordt overgedragen. Van de vrouwen krijgt 80% dit HPV in de loop van het leven. In de meeste gevallen ruimt het lichaam het virus na 1 tot 1,5 jaar vanzelf op.

De eerste verandering van het bevolkingsonderzoek heeft als rationale: het niet hebben van HPV-infectie blijkt meer zekerheid te geven dat er binnen 10-15 jaar geen baarmoederhalskanker ontstaat dan de aanwezigheid van atypische cellen. Deze manier van opsporen zou jaarlijks 75 extra gevallen van baarmoederhalskanker en 18 sterfgevallen kunnen voorkomen. Als er een positieve HPV-test is, volgt alsnog cytologie. Als er geen atypische cellen zijn, volgt na 6 maanden een nieuw uitstrijkje bij de huisarts. De patiënte gaat naar de gynaecoloog als er atypische cellen gevonden worden. Vooralsnog verandert de vorm van het uitstrijkje in onze praktijk dus niet, maar de uitslag van het onderzoek wel. De patiënte krijgt geen PAP-stadium te horen, maar weet nu of er wel of geen HPV-infectie gevonden is.

Ongeveer 20% van de 30- tot 60-jarige vrouwen gaat niet in op het verzoek om 1 x per 5 jaar een uitstrijkje bij de huisartsenpraktijk te laten doen. Een tweede verandering in het bevolkingsonderzoek is dat deze vrouwen baarmoederhalsslijmvlies af kunnen nemen met een zelfafnameset (ZAS). Zo kan HPV alsnog getest worden in het laboratorium. In het IMPROVE-onderzoek wordt gekeken of de ZAS een goed alternatief is voor het huidige uitstrijkje.

Een kritische noot bij deze veranderingen is er ook. HPV wordt niet in alle gevallen van baarmoederhalskanker aangetroffen. Daarnaast wordt door het huidige uitstrijkje met allereerst cytologisch onderzoek ook baarmoederslijmvlieskanker ontdekt (50 x per jaar). Hierbij speelt HPV geen rol.

Marissa Scherptong-Engbers