Huidpatiënten als fotomodel

‘Vanuit je ooghoeken komt een onbekende je tegemoet. Onwillekeurig wordt je aandacht getrokken. Je kijkt even. Eén-duizendste van een seconde maar. Te lang. Niet doen! Onbehoorlijk. Wégkijken gebeurt altijd te laat. Degene om wie het gaat, weet heus wel dat-ie bekeken is. Een ongemakkelijke confrontatie, door geen van beiden gewenst. Met neutrale blik vervolgt ieder zijn weg.’ Deze inleidende woorden bij het fotoboek ‘Heftig vel’ zijn bijna programmatisch. Zij schetsen hoe de blik van een willekeurige voorbijganger schampt en afketst op de blik van iemand met een huidziekte, iemand die donders goed beseft dat hij bekeken wordt. Maar dit kijken gaat niet diep, duurt niet lang en krijgt dus in feite nauwelijks betekenis. Afkeer bij de beschouwer en gêne bij de bekekene, meer levert het niet op. Heftig vel bevat achttien foto's van mensen met een huidziekte, vergezeld van ultrakorte vraaggesprekken. Het is een schitterend kunstboek. De foto's dwingen tot alsmaar opnieuw kijken, tot het ontleden van de veelkleurige emoties in de ogen van de patiënt: weemoed, berusting, woede, schaamte en durf, met hooguit enkele flarden acceptatie. De interviews zijn tot in hun essentie ingedikte teksten. Tussen foto's en tekst ontstaat een geweldige spanning: de vrouw die zichzelf een ‘wrattenzwijn’ noemt, poseert met een starre, harde blik, in een gestreepte bikini met op de achtergrond een doornige cactus. Wat een huidziekte is, weet elke arts, wat het betekent om een huidkwaal te hebben, dat leert hij van dit boek: ‘Af en toe denk ik woedend: ik pak de kaasschaaf, ik wil van die vlekken af.’ Genezing is iets wat in dromen bestaat (‘Als ik mijn huid helemaal wegkrab, dan komt er iets heel moois onder vandaan. Dat is mijn fantasie, alsof ik nu een masker draag.’) of in sprookjes (‘Ik heb mij altijd een zeemeermin gevoeld. Ook mijn huid heeft schubben en ik weet, ik wéét dat de zee goed voor me is.’) Foto's en interviews vormen het hart van het boek. De inleiding – over het grensconflict tussen binnen- en buitenwereld, tussen huid en psyche – is nuttig voor de leek, maar kunnen huisartsen overslaan. De hallucinerende vormgeving – van ontwerper Sybren Kuiper – maakt dit grootformaat boek een kleinood.

Frans Meulenberg