Begin 2003 heeft een werkgroep, waarin ook het NHG was vertegenwoordigd, zich gebogen over een nieuwe richtlijn voor infectiepreventie in de huisartsenpraktijk. Deze richtlijn zal in een aantal opzichten afwijken van de adviezen uit de vroegere NHGBouwsteen Desinfectie en sterilisatie. In enkele artikelen zal worden ingaan op de belangrijkste punten uit de nieuwe richtlijn. Dit keer gaat over het reinigen en steriliseren van gebruikt instrumentarium.
De eerste schoonmaak
Het desinfecteren van gebruikt instrumentarium begint met schoonmaken. In de ruimte waarin het instrument is gebruikt, kan het ergste vuil al onder de kraan worden afgespoeld. Leg daarna het instrument in een zeepoplossing (eiwitoplossend) om te voorkomen dat het vuil vastkoekt. Eenmaal per dag kan de assistente de gebruikte instrumenten uit de zeepoplossing nemen en verder reinigen. Zij doet dit met beschermende handschoenen aan. Wordt er gereinigd met een borstel, dan bestaat de kans dat de assistente kleine spetters verontreinigde vloeistof op de huid of op de kleding krijgt. Afborstelen onder water en het dragen van een plastic schort en een spatbril kunnen dit voorkomen. Echter, niet al het vuil in de kleine hoekjes wordt zo bereikt. Gebruik daarom liever een medische afwasmachine of een ultrasoonreiniger waarin met behulp van geluidstrillingen het vuil wordt losgetrild. Deze manier van schoonmaken volstaat bij niet-kritisch gebruikt instrumentarium. Maar vaak moet na het schoonmaken verder worden gedesinfecteerd of gesteriliseerd. Wat precies moet gebeuren is afhankelijk van de indicatie waarvoor het instrument is gebruikt (zie tabel 1).
| Kwalificatie instrumentatium | was in contact met | wijze van decontaminatie |
|---|---|---|
| 1. Niet-kritisch | intacte huid | reinigen en goed drogen |
| 2. Semi-kritisch | intacte slijmvliezen | reinigen, desinfecteren en goed drogen |
| 3. Kritisch | niet-intacte huid of slijmvliezen, steriele lichaamsholten | reinigen, steriliseren en goed drogen |
Semi-kritisch instrumentarium
In de huisartsenpraktijk kan semi-kritisch gebruikt instrumentarium op twee manieren worden gedesinfecteerd: thermisch of chemisch. Thermisch desinfecteren gebeurt automatisch bij gebruik van een medische afwasmachine. Is die niet voorhanden, dan kan dit ook door uitkoken. Eén minuut bij 100 graden Celsius volstaat in de huisartsenpraktijk voor metalen instrumentarium dat grondig is gereinigd. Chemisch desinfecteren gebeurt in vloeibare desinfectantia. Niet alle desinfectantia zijn hiervoor geschikt. Wel geschikt is 70% ethanol. Na desinfectie hiermee kunnen instrumenten gewoon aan de lucht drogen. Andere bekende desinfectantia als jodium, chloorverbindingen en waterstofperoxide hebben wel een goed werkingsspectrum, maar zijn te corrosief voor sommige metalen. Een alternatief is Lyorthol®, maar dat is toxisch voor huid en slijmvliezen.1
Kritisch instrumentarium
Alvorens het opnieuw te gebruiken moet kritisch instrumentarium worden gesteriliseerd. Dit kan in de huisartsenpraktijk op twee Tabel 1 Behandeling van niet-disposable instrumentarium na gebruik manieren: in een heteluchtoven of in een stoomsterilisator. De nieuwe richtlijn ontraadt de heteluchtoven. Het sterilisatieproces duurt lang en is onbetrouwbaar, zeker als een ventilator in de heteluchtoven ontbreekt. Controle is niet goed mogelijk. Bij voldoende lang verhitten op de juiste temperatuur verkleurt het instrumentarium en wordt bot. Verpakt steriliseren is niet mogelijk. De voorkeur gaat uit naar een eenvoudige autoclaaf zonder vacuümpomp, voorzien van een CE-markering, met een voorziening om aan het eind van het proces de instrumenten te kunnen drogen. In dit type autoclaaf kunnen instrumenten verpakt worden gesteriliseerd. Dit kan door gebruik te maken van een verpakking die voor een deel bestaat uit papier dat droog afsluit maar hete stoom doorlaat. Alternatief hiervoor is het steriliseren in niet gesloten metalen doosjes die na het sterilisatieproces worden gesloten.
Literatuur
- 0.Werkgroep Infectie Preventie. Richtlijn reiniging, desinfectie en sterilisatie.
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
