Patiënten met geringe of matige knieartrose krijgen soms injecties met autoloog plasma. Die behandeling is vooralsnog experimenteel, maar de resultaten lijken veelbelovend.
Sinds 2008 wordt geëxperimenteerd met het inspuiten van autoloog plasma bij artrose. De behandeling staat bekend als Autologus Conditioned Plasma (ACP). Daarbij wordt 20 ml bloed afgenomen. Door centrifugeren wordt het plasma gescheiden van de rode bloedcellen en daarna in het gewricht gespoten. Wat zegt de literatuur over de effectiviteit en de veiligheid van deze nieuwe methode bij knieartrose?
Scores op een rijtje
Mijn search in PubMed leverde 136 hits op. Van de relevante artikelen werden ook de referenties beoordeeld. Onderzoeken waarbij de blindering niet optimaal was, werden uitgesloten. Dat kwam verschillende keren voor, omdat er geen bloed was afgenomen in de controlegroep. In vier onderzoeken vergeleek men plasma-injecties met hyaluronzuurinjecties, maar daarvan staat het effect ter discussie en daarom werden ook deze onderzoeken uitgesloten.1
Uiteindelijk bleven er vier onderzoeken over (met in totaal 201 knieën). Het effect en de veiligheid van ACP werd in twee onderzoeken vergeleken met een placebo-injectie en in twee onderzoeken met een corticosteroïdinjectie.
In het eerste placebogecontroleerde onderzoek (artrosegraad 2 en 3) werden drie injecties gegeven met een week tussenruimte.2 Na twee weken was er al een statistisch significant verschil in afname van de WOMAC-score tussen beide groepen (p < 0,001) en dat verschil werd geleidelijk groter. Na drie maanden was de WOMAC-score gedaald van 47 naar 10 in de onderzoeksgroep en van 46 naar 37 in de placebogroep. Dit bleef in grote lijnen zo tot het einde van de follow-upduur (een jaar). In een tweede placebogecontroleerd onderzoek (artrosegraad 1 tot 4) werd slechts één injectie gegeven, na afloop van een artroscopie.3 De VAS voor pijn bij aanvang van het onderzoek werd niet vermeld, maar de auteurs vermelden wel dat er geen verschil was. Bij de meting na zes weken was de VAS voor pijn 2,5 (op schaal van 0 tot 10) in de ACP-groep en 2,6 in de controlegroep (NS); zes maanden na de interventie waren deze waarden respectievelijk 1,9 en 2,3 (p = 0,008) en na een jaar 1,0 en 1,9 (p = 0,063).
In het onderzoek waarbij een injectie met 40 mg methylprednisolon werd vergeleken met ACP bij artrosegraad 2 en 3, was de pijnafname op een VAS met ACP 45%, zowel na twee als na zes maanden en in de corticosteroïdgroep respectievelijk 16% en 7% (verschil tussen de groepen p = 0,01).4 In het tweede corticosteroïdonderzoek bij artrosegraad 3 en 4 was de pijn in de ACP-groep na zes maanden afgenomen met 49% en in de corticosteroïdgroep met 38% (verschil tussen de groepen p = 0,29; NS).5
De bijwerkingen bleven beperkt tot lichte napijn bij een klein deel van de patiënten. Er was daarbij geen verschil tussen de onderzoeksgroepen en de controlegroepen.
Positief effect
Algemeen wordt aangenomen dat een verschil op de gebruikte meetschalen klinisch relevant is bij een afname van 20% of meer ten opzichte van de uitgangswaarde.6 In de beide placebogecontroleerde onderzoeken werd deze score ruimschoots gehaald. Opvallend is dat het positieve effect van ACP zelfs na zes tot twaalf maanden nog meetbaar is, met name bij meerdere injecties. Eerdere onderzoeken laten zien dat corticosteroïdinjecties een gering, kortdurend maar positief effect hebben op de pijn en het functioneren bij knieartrose.17 Het is dan ook niet verwonderlijk dat de verschillen tussen ACP en corticosteroïden kleiner zijn dan tussen ACP en placebo. Het verschil in resultaat tussen de twee corticosteroïdonderzoeken zou verklaard kunnen worden door het verschil in ernst van de artrose.35 Aan het eerste placebogecontroleerde onderzoek kleeft de schijn van belangenverstrengeling, omdat de (enige) auteur consultant is bij het bedrijf dat de middelen levert voor het bereiden van de ACP-injecties.2
ACP lijkt een positief effect te hebben op de klachten bij knieartrose gedurende zes tot twaalf maanden en het lijkt erop dat driewekelijkse injecties meer effect hebben dan een enkele. Bij gevorderde artrose lijkt het effect minder sterk. Door de matige kwaliteit van de onderzoeken en het risico op bias zijn harde conclusies niet mogelijk. Bijwerkingen van betekenis worden niet vermeld.
CATS, critically appraised topics, proberen een evidence-based antwoord op een praktijkvraag te krijgen. De coördinatie van deze rubriek is in handen van Marianne Dees en Victor van der Meer • Correspondentie: redactie@nhg.org.
Literatuur
- 1.↲↲Belo JN, Bierma-Zeinstra SMA, Kuijpers T, Opstelten W, Van den Donk M, Weisscher PJ, et al. NHG-Standaard Niet-traumatische knieklachten. Huisarts Wet 59;2016;62-66.
- 2.↲↲Smith PA. Intra-articular Autologous Conditioned Plasma Injections Provide Safe and Efficacious Treatment for Knee Osteoarthritis: An FDA-Sanctioned, Randomized, Double-blind, Placebo-controlled Clinical Trial. Am J Sports Med 2016;44:884-91.
- 3.↲↲Duif C, Vogel T, Topcuoglu F et al. Does intraoperative application of leukocyte-poor platelet-rich plasma during arthroscopy for knee degeneration affect postoperative pain, function and quality of life? A 12-month randomized controlled double-blind trial. Arch Orthop Trauma Surg 2015;135:971-7.
- 4.↲Forogh B, Mianehsaz E, Shoaee S et al. Effect of single injection of platelet-rich plasma in comparison with corticosteroid on knee osteoarthritis: a double-blind randomized clinical trial. J Sports Med Phys Fitness 2016;56:901-8.
- 5.↲↲Joshi Jubert N, Rodriguez L, Reverté -Vinaixa MM, Navarro A. Platelet-Rich Plasma Injections for Advanced Knee Osteoarthritis: A Prospective, Randomized, Double-Blinded Clinical Trial. Orthop J Sports Med 2017;5(2):2325967116689386.
- 6.↲Tubach F, Ravaud P, Martin-Mola E et al. Minimum clinically important improvement and patient acceptable symptom state in pain and function in rheumatoid arthritis, ankylosing spondylitis, chronic back pain, hand osteoarthritis, and hip and knee osteoarthritis: Results from a prospective multinational study. Arthritis Care Res (Hoboken) 2012;64:1699-707.
- 7.↲Jüni P, Hari R, Rutjes AW et al. Intra-articular corticosteroid for knee osteoarthritis. Cochrane Database Syst Rev 2015;10:CD005328.
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
