Kwartiermaken voor mensen met een psychiatrische achtergrond

In dit boek staat ‘kwartiermaken’ of ‘ruimte maken’ in de maatschappij voor mensen met een psychiatrische achtergrond, de vreemde ander, centraal. De auteur benadrukt dat de samenleving daarbij ‘frictie’, een ‘ongemakkelijkheid’, strijdigheid ervaart. In varianten van kritische of antipsychiatrie is de strijdigheid al eerder aangeduid, maar nog niet eerder stond de omgang ermee centraal. Op dit punt vormt dit onderzoek een primeur. In het boek zijn drie niveaus te onderscheiden. Ten eerste wordt vertrokken vanuit de praktijkontwikkeling van het Zoetermeerse RIAGG-project ‘Kwartiermaken’. Ten tweede is er het niveau van de rehabilitatietheorie, van een kritische psychiatrie en psychologie. Ten derde is er een filosofisch niveau: theorievorming over ‘de ander’, differentiedenken, hermeneutiek (de leer van het interpreteren), ‘theorie van presentie’ en ethiek van de zorg. Hoofdstuk 4, 5 en 6 zijn voor huisartsen van rechtstreeks belang. Hoofdstuk 4 gaat over de multiloog, een open forum voor machtsvrije communicatie tussen hulpverleners en patiënten, hun familieleden en andere betrokkenen (politie, woningbouwvereniging). Is anders denken over anders zijn mogelijk? Patiënten moeten niet alleen leren om hun stoornis te aanvaarden en ermee om te gaan, maar moeten er ook betekenis aan kunnen verlenen. Hulpverleners kunnen er een heel andere kijk op cliënten opdoen, en bovendien betekent voor hen het aanvaarden van die ‘andere’ betekenissen dat ook hun plaats verandert. In hoofdstuk 5 wordt reliëf gegeven aan wat genoemd wordt ‘normatieve professionaliteit’; professionaliteit is meer dan een techniek. Dit gebeurt onder andere aan de hand van de problematiek van burnout. Een ‘nabije’ werkwijze hoeft niet ten koste te gaan van het welzijn van de beroepsbeoefenaar, maar leidt tot voldoening. In hoofdstuk 6 staat de Vriendendienst centraal. Vrijwilligers gaan om met hun maatjes met psychiatrische ervaringen. Huisartsen kunnen er eventueel naar verwijzen. Hoofdstuk 7 pleit voor ‘burgerschap’ waarin kwetsbaarheid en zorgzaamheid zijn opgenomen. Hoofdstuk 8 geeft een samenvatting en conclusies. Al met al is dit een leerzaam boek, dat direct betrekking heeft op de praktijk en ook op heldere wijze theoretische en filosofische dimensies van de praktijk laat zien.