Dit Leerboek Psychiatrie is een breed opgezet, overzichtelijk, helder en zakelijk geschreven boek. Vrijwel alles komt aan de orde. Het begint met een algemeen deel van acht hoofdstukken, gevolgd door een deel met acht hoofdstukken over specifieke stoornissen en tot besluit twaalf hoofdstukken over specifieke onderwerpen als de geschiedenis van de psychiatrie, psychiatrie en recht en transculturele psychiatrie. Een project met 55 auteurs, hoogleraren, psychiaters, psychologen en professionals uit andere disciplines. Interessant om deze uitgave te leggen en lezen naast de ‘klassiekers’ uit mijn boekenkast: de driedelige Rümke uit de jaren vijftig, het leerboek van Kraus (1958), Kuipers’ Hoofdsom der Psychiatrie (uit 1970 en in 1994 herzien als de Nieuwe Hoofdsom) en het Handboek Psychopathologie (uit 1990). De klassieke boeken van Rümke stonden vol persoonlijke overwegingen en wijsheid van de professor, die de volle breedte van ‘het vak’ – en dat was toen nog dat van zenuwarts! – overziet. Uiteraard missen ze de compactheid en exactheid die je van een modern leerboek mag vragen. De student krijgt een caleidoscopisch beeld van de psychiatrie voorgeschoteld. De toon is optimistisch en positief, en weinig problematiserend. De psychiatrie is niet meer een vak met veel wikken en wegen, vaagheid of onzekerheid en twijfel. Voortdurend een montere toon, die soms nogal geforceerd aandoet; hoe weet men dat allemaal zo zéker, verzuchtte ik menigmaal. Doorgeschoten emancipatie om het vak als serieus medisch specialisme te etaleren? Opmerkelijke leemtes in dit boek: niets over psychische stoornissen rond zwangerschap en bevalling, vrijwel niets over chroniciteit van psychiatrische aandoeningen. Het Praktijkboek vormt een tweeluik met het Leerboek van dezelfde redacteuren. Met vragen en antwoorden wordt de lezer/student – in 37 hoofdstukken – door casuïstiek geleid. De 43 auteurs zijn afkomstig van alle 8 Nederlandse faculteiten.
De huidige medisch student is benijdenswaardig. Vanaf het begin staat de studie in de context van de latere beroepsuitoefening en staat het klinisch redeneren centraal. In de psychiatrie wordt gepoogd de beschrijving van het toestandsbeeld gescheiden te houden van oorzaken en pathogenese, daar waar vroeger met een benaming al veel omtrent oorzaak en beloop gesuggereerd werd. Het wonderlijke is dat daarmee de beschrijvende psychopathologie en de psychogenese uit het vizier en uit de gratie lijken te zijn geraakt. De nadruk ligt sterk op syndroomdiagnostiek met veel minder aandacht voor ontstaan en beloop van aandoeningen. En je vraagt je soms af wat ‘probleemgeoriënteerd’ inhoudt. Zou het ook competentiegericht of oplossingsgericht kunnen zijn? De student krijgt met dit boek vooral meer vaardigheid in het hanteren van psychiatrische classificatie. Vrijwel steeds wordt de patiënt op het spreekuur van de huisarts opgevoerd, maar onder de auteurs bevindt zich geen huisarts! (wel een bedrijfsarts als co-auteur) Soms wordt een wat karikaturale schets van de acties van de huisarts gegeven, zoals kort door de bocht antidepressiva voorschrijven en te scheutig zijn met tranquillizers. De tweede casus betreft een man die veel huisartsen ‘overspannen’ zouden noemen. Hij kan zijn werk niet aan, eerst gefrustreerd door een misgelopen promotie en daarna door overbelasting met verantwoordelijkheden na promotie tot afdelingshoofd. Het is een perfectionistische, tobberige man, die nogal veel alcohol drinkt en slecht in- en doorslaapt. En nu krijgt hij angstaanvallen op zijn werk. De bedrijfsarts stuurt hem naar de psychiater en die gaat met hem werken aan zijn slaapprobleem en afbouw van zijn oxazepamtabletje. Er is in strikte zin en ‘per definitie’ niet sprake van een depressie, een angststoornis of alcoholisme. De huisarts komt in het verhaal niet voor. En in het register – van aandachtstekort tot ziektewinst – komen de termen overspannen, surmenage en burnout niet voor. Maar toch: een zeer leerzame set boeken voor de huisarts, die zijn kennis van de psychiatrie wil opfrissen en uiteraard verplichte stof voor de arts in opleiding tot huisarts. Douwe de Vries
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
