Medische statistiek

Martin Bland is, samen met Douglas Altman, bekend van de ‘Statistics notes’ in het British Medical Journal. In deze nieuwe editie van zijn leerboek zijn verschillende moderne begrippen toegevoegd, onder andere number needed to treat, randomisatie op groepsniveau en ecologische studies. Verder komen aan bod: opzet van clinical trials en epidemiologische studies, gegevensverzameling, samenvatten en beschrijven van gegevens, waarschijnlijkheidsleer, de binomiale, normale, Poisson-, t- en chi-kwadraatverdelingen, standaardfouten, betrouwbaarheidsintervallen, significantietests, vergelijking van gemiddelden in grote en kleine steekproeven, het gebruik van transformaties, regressie en correlatie, non-parametrische toetsen, kruistabellen, odds-ratio's, meetfouten, referentiewaarden, mortaliteitsstatistiek, overlevingskansen, variantieanalyse, multipele en logistische regressie, berekening van groepsgroottes en power van de toets en keuze van een statistische toets. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een serie vragen en een wat uitgebreidere opdracht. De antwoorden worden aan het eind van het boek gegeven en worden uitvoerig besproken. Alle voorbeelden betreffen medische onderwerpen en zijn afkomstig uit werkelijk uitgevoerde onderzoeken. Bland weet op heldere wijze te formuleren, de illustraties zijn talrijk en compact, de voorbeelden to the point en elke uitwerking krijgt een getallenvoorbeeld. De wiskundige uitweidingen zijn op ‘middelbare school’-niveau en zullen sommigen aantrekken, maar anderen afschrikken. Voor beginners in de statistiek is dit boek te zwaar om zonder begeleiding te volgen, voor gevorderden (onderzoekers) is het een aangenaam en compleet naslagwerk.

‘Statistical questions in evidence-based medicine’ is bedoeld als oefenboek bij ‘An introduction to medical statistics’ Hoewel het leerboek al rijk geïllustreerd is met vragen en grotere opgaven, blijken de schrijvers over een schier oneindige schat aan voorbeelden van onderzoek te beschikken uit de voornamelijk medische literatuur. Van deze voorbeelden worden alleen de statistische aspecten besproken: opzet, beschrijvende statistiek, analyse en interpretatie van gegevens. Elk hoofdstuk krijgt een korte inleiding van doorgaans een pagina, waarna de lezer bestookt wordt met vragen van verschillende moeilijkheidsgraad. De antwoorden staan steeds op de rechterpagina en kunnen gemakkelijk vergeleken worden met de vragen op de linkerpagina. Het aardige is dat de inleidingen meestal voldoende houvast en theoretische kennis bieden om de vragen te kunnen beantwoorden. Bovendien voegen de uitgebreide antwoorden weer veel kennis toe. Het is jammer dat er geen register van onderwerpen is toegevoegd. Dit boek is van harte aanbevolen voor iedereen die kritisch naar medische onderzoeksartikelen wil kijken en de statistische paragraaf nu eens niet wil overslaan.