Context Luisteren naar muziek kan het psychisch welbevinden beïnvloeden, ook bij mensen met kanker. Er zijn twee soorten muziekinterventies: passief luisteren naar een opname of muziektherapie door een professional die in een therapeutisch proces gebruikmaakt van individuele muziekervaringen.
Klinische vraag Wat zijn de effecten van muziekinterventies op de psychologische uitkomsten en lichamelijk symptomen bij kankerpatiënten?
Conclusie auteurs Muziek heeft een heilzaam effect op angst, pijn en kwaliteit van leven. Een meta-analyse van alle soorten muziekinterventies samen resulteerde in een daling van 0,61 gestandaardiseerde eenheden (SMD) op een angstschaal (95%-BI 0,26-0,97), een daling van 0,59 SMD op een pijnschaal (95%-BI 0,27-0,92) en een stijging van 1,02 SMD op de kwaliteit van leven (95%-BI 0,58-1,47). Muziek heeft mogelijk ook een klein effect op de hartslag, een daling van -3,8 slagen/min (95%-BI -6,5 - -1,1) en op de ademfrequentie, een daling van 2 ah/min (95%-BI -4,5 - -0,2).
De review omvat 30 onderzoeken met in totaal 1891 deelnemers.
Beperkingen De kwaliteit van de meeste onderzoeken was laag, onder meer door het gebruik van subjectieve uitkomstmaten en het niet-geblindeerd zijn. Het was niet mogelijk passief luisteren te vergelijken met muziektherapie vanwege de te kleine onderzoekspopulaties. Ook was er een groot verschil in de intensiteit van de interventies: 12 van de 30 onderzoeken boden slechts 1 muzieksessie aan. Subgroepanalyse was vanwege te weinig onderzoeken evenmin mogelijk.
Commentaar
In de film Philadelphia speelt Tom Hanks een aan aids stervende man die zijn advocaat (Denzel Washington) de aria La Mamma Morta van Maria Callas laat horen. De muziek tilt hem uit zijn misère, geeft betekenis aan zijn lijden en vergroot het begrip van zijn tegenspeler.
Muziek kan dus therapeutisch zijn maar is het ook een medische interventie? Deze vraag drong zich bij me op na het lezen van deze review. Iedere arts staat zijn terminaal zieke patiënt bij in de zoektocht naar mogelijkheden om het lijden te verlichten en de kwaliteit van leven te verbeteren. Dit is zo vanzelfsprekend dat ik me afvraag of ik dit onderzoek wel nodig heb. Stel dat volgens de review muziek niet zou werken. Moet ik dan adviseren om geen muziek te luisteren bij iemand die daarom vraagt?
Dat laat onverlet dat er ook over dit soort zorg evidence-based richtlijnen zijn. De richtlijn ‘complementaire zorg’ binnen de richtlijnen palliatieve zorg (www.pallialine.nl) stelt dat luisteren naar muziek een gunstig effect heeft. Er zijn drie werkingsmechanismen: muziek heeft invloed op vegetatieve functies en kan het lichaam zowel ontspannen als activeren, muziek slaat een brug naar emoties, gedachten en spiritualiteit via het oproepen van associaties en herinneringen, en ten derde geeft muziek houvast en steun door de (herkenbare) structuur, melodie en ritme. Om de gewenste eigenschappen van muziek aan te wenden moet je eerst inventariseren welk doel je wilt bereiken. Dat doel is afhankelijk van de problematiek en wensen van de patiënt en van daaruit selecteer je muziek met de patiënt.
Bezien vanuit het oogpunt van de richtlijn biedt deze Cochrane-review een behoorlijke aanvulling op de huidige wetenschappelijke onderbouwing. Maar helaas is ook deze review niet immuun voor de gevaren van bias. Deels is dit inherent aan het type interventie. Blinderen van de onderzoeken is moeilijk en de uitkomsten zijn vaak subjectief. Het is lastig te onderscheiden welke behandeling is aangeboden, maar nog lastiger wat er onder de behandeling wordt verstaan. Dit verschilt per onderzoek. Zo varieert het aantal sessies tussen de 1 en 40 en de tijd van de sessies tussen de 30 en 45 minuten.
Deze moeizame exercitie resulteert in gunstige effecten op pijn, angst, levenskwaliteit. Tevens op een aantal fysiologische parameters maar deze effecten zijn klein of lastig te vertalen naar de dagelijkse praktijk. Het lijkt bovendien een open deur om vast te stellen dat ‘kalmeren’ een gunstig effect heeft op fysieke parameters. Daarvoor is geen meta-analyse nodig.
Luisteren naar muziek is voor iedereen toegankelijk, ook als je ernstig ziek bent. De beleving van muziek is sterk persoonlijk gekleurd en dat geldt ook voor de manier waarop mensen muziek het liefst ervaren, bijvoorbeeld alleen of met anderen. Of je voor je kalmte nu zelf een cd’tje opzet of muziek aanbiedt als een heuse interventie: er is een redelijke kans op troost en comfort. Het is fijn te weten dat de wetenschap het hiermee eens is. n
PEARLS bieden de lezer bruikbare wetenschap voor de werkvloer, op basis van de Cochrane Database of Systematic Reviews. De coördinatie is in handen van dr. F.A. van de Laar, Cochrane Primary Health Care Field, UMC St Radboud Nijmegen. Correspondentie: f.vandelaar@elg.umcn.nl
Literatuur
- 1.Bradt J, Dileo C, Grocke D, Magill L. Music interventions for improving psychological and physical outcomes in cancer patients. Cochrane Database Syst Rev 2011, Issue 8. Art. No.: CD006911.
Reacties
Er zijn nog geen reacties.