De NHG-Standaard Zwangerschap en kraamperiode besteedt duidelijk aandacht aan de verhoogde ijzerbehoefte in de zwangerschap. Noot 1De afkappunten in eerste en tweede trimester voor hemoglobine (Hb) zijn conform internationale richtlijnen: 6,8 en 6,5 mmol/l, rekening houdend met de hemodilutie in de zwangerschap. Het is niet duidelijk waarom vervolgens geen rekening wordt gehouden met de hemoconcentratie die daarop volgt in het derde trimester. Conform de standaard geeft een Hb >6,5 mmol/l aan het einde van de zwangerschap en post partum pas aanleiding tot actie. Dit betekent dat veel vrouwen onnodig in suboptimale conditie aan de veeleisende kraamperiode beginnen. Fysieke conditie is direct evenredig met het hemoglobinegehalte: de toename van de hartslag van vrouwen met een Hb van 6,5 mmol/l is 17% ten opzichte van vrouwen met een Hb >8,1 mmol/l. Van de groep vrouwen met een Hb >8,1 mmol/l volbrengt 100% een maximale tredmolenarbeid, terwijl slechts 50% van een groep vrouwen met een Hb van 6,5 mmol/l deze prestatie weet te leveren. Noot 2Daarnaast is recentelijk aangetoond dat vrouwen met een normaal Hb maar geringe ijzerreserve (ferritine [[vn:2363]] Er is dus alle reden om ook aan het einde van de zwangerschap en post partum te streven naar een voldoende ijzerreserve en een Hb van ten minste 7,5 mmol/l, het gangbare afkappunt voor anemie bij nietzwangere vrouwen. W.E. Elion-Gerritzen, klinisch chemicus
Antwoord
Elion-Gerritzen vraagt waarom de gehanteerde afkappunten bij de hemoglobinebepaling geen rekening houden met de hemoconcentratie in het laatste trimester van de zwangerschap. Ons inziens maakt zij een verkeerde aanname. De ‘vertrouwde’ normaalwaarden van het hemoglobinegehalte gedurende de zwangerschap zijn voornamelijk totstandgekomen in populaties waar zwangeren routinematig ijzer innamen. Heringa heeft aangetoond dat het normale Hb-verloop gedurende de zwangerschap met (routinematige) ijzerinname anders verloopt dan zonder. Wanneer zwangeren geen ijzer innemen, blijft een stijging van het hemoglobinegehalte in het derde trimester uit. Noot 4 In het vervolg van haar betoog gebruikt ze twee onderzoeken onder niet-zwangere vrouwen in zeer specifieke situaties. Deze zijn niet toepasbaar voor de eerstelijns Nederlandse zwangerenpopulatie. De KNOV-standaard ‘Anemie in de eerstelijns verloskundige praktijk’ besteedt veel aandacht aan de relatie tussen Hb-waarden en/of ijzerinname enerzijds en klachten en welbevinden van vrouwen anderzijds. Vermoeidheid in de zwangerschap blijkt nauwelijks gerelateerd aan een laag hemoglobinegehalte. IJzersuppletie leidt dan ook lang niet altijd tot verbetering van de klachten. De kern van ons meningsverschil ligt bij de vaststelling dat wat we altijd als een ‘laag’ Hb bij zwangeren en kraamvrouwen hebben geïnterpreteerd, in de meeste gevallen niet overeenkomt met de diagnose ‘ijzergebreksanemie’. Bovendien blijkt er geen causale relatie aanwezig te zijn tussen ‘lage hemoglobinewaarden’ en slechte uitkomsten voor zwangeren, kraamvrouwen en baby's. Noot 5 D.O.A. Daemers, Tj. Wiersma, S. Flikweert
Voetnoten
- Noot 1.↲
Oldenziel JH, Flikweert S, Daemers DOA, Groenendijk B, Lo Fo Wong SH, Wiersma Tj. NHGStandaard Zwangerschap en kraamperiode. Huisarts Wet 2003;46:369-87.
- Noot 2.↲
Gardner GW, Edgerton R, Senewiratne R, Barnard J, Ohira Y. Physical work capacity and metabolic stress in subjects with iron deficiency anaemia. Am J Clin Nutr 1977;30:910-7.
- Noot 3.
Verdon F, Burnand B, Fallab Stubi C-L, Bonard C, Graff M, Michaud A, et al. Iron supplementation for unexplained fatigue in non-anaemic women: double blind randomised placebo controlled trial. Brit Med J 2003;326:1124-6.
- Noot 4.↲
Heringa MP. Computer-ondersteunde screening in de prenatale zorg [Proefschrift]. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen, 1998.
- Noot 5.↲
Amelink-Verburg MO, Daemers DOA, Rijnders MEB. Anemie in de eerstelijns verloskundige praktijk. Bilthoven/Leiden: KNOVen TNO-PG, 2000.
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
