Is oorpijn bij vliegen te voorkomen?

Vraagstelling Patiënten vragen soms wat zij kunnen doen om oorpijn bij vliegen te voorkomen. Bij de drogist en op internet worden verschillende (hulp)middelen aangeboden om de oorpijn te verminderen. Wij zochten uit welk wetenschappelijk bewijs er voor die (hulp)middelen is.

Zoekstructuur We zochten (31 januari 2017) in PubMed naar systematische literatuuronderzoeken, RCT’s en clinical trials met de zoektermen: “((ear OR (middle-ear) AND (pain OR ache)) OR barotitis AND ((air AND travel) OR flight OR flying)” en “decongestant AND ((air AND travel) OR flight OR flying.” Wij vonden geen systematische literatuuronderzoeken, wel acht onderzoeken waarvan er vijf relevant waren.

Resultaten Jones et al. (1998) verrichtten een dubbelblind onderzoek (n = 150) bij volwassenen die eerder oorpijn hadden tijdens vliegreizen.1 De proefpersonen werden gerandomiseerd in drie groepen, die respectievelijk pseudo-efedrine (120 mg), oxymethazoline (0,05%) of dubbel placebo (controlegroep) kregen. Van de personen die pseudo-efedrine kregen, rapporteerden 34% symptomen van barotrauma versus 64% van de oxymethazolinegroep en 71% van de controlegroep. Pseudo-epfedrine was significant effectief ten opzichte van placebo (RR 0,48; 95%-BI 0,29 tot 0,67). Oxymetazoline was niet effectief ten opzichte van placebo.

Csortan et al. (1994) deden een dubbelblind gerandomiseerd onderzoek (n = 190) bij vrijwilligers die eerder oorpijn bij vliegen hadden.2 In deze groep kregen 96 personen 120 mg pseudo-efedrine en 94 placebo. Bij de pseudo-efedrinegroep had 25% oorpijn tijdens vliegen ten opzichte van 43% bij de placebogroep (p = 0,007).

Buchanan et al. (1999) deden placebogecontroleerd dubbelblind onderzoek (n = 50) bij kinderen (0,5 tot 6 jaar) tijdens 91 vluchten die pseudo-efedrine (1 mg/kg) of placebo kregen.3 Er was geen verschil in oorpijn bij kinderen die pseudo-efedrine kregen (4%; 2/50) ten opzichte van kinderen die placebo kregen (5%; 2/41) (risk difference 1%; 95%-BI 15% tot -13%).

Stangerup et al. (2004) deden een prospectief gecontroleerd onderzoek (n = 120) bij volwassenen.4 De personen in de interventiegroep moesten tijdens de daling een neusballon opblazen en die in de controlegroep niet. In de interventiegroep (6%; 2/36) werd significant minder oorpijn ervaren dan in de controlegroep (15%; 10/69).

Klokker et al. (2005) vergeleek bij volwassenen (n = 27) die eerder oorpijn hadden tijdens vliegreizen het effect van een luchtdrukregulerende oordop (JetEars) aan het ene oor met een placebo oordop aan het andere oor.5 Met luchtdrukregulerende oordoppen werd niet minder oorpijn ervaren dan met placebo oordoppen.

Bespreking We vonden slechts weinig onderzoeken en van matige kwaliteit, dat is een beperking. Pseudo-efedrine (120 mg) lijkt bij volwassenen effect te hebben op het voorkomen van oorpijn. Bij kinderen heeft het geen effect, mogelijk omdat de gebruikte dosis (1 mg/kg) relatief laag was. In twee onderzoeken werden personen geëxcludeerd bij een luchtweginfectie, terwijl medicatie juist in deze groep geïndiceerd kan zijn.3 4 Pseudo-efedrine is sinds 2004 in Nederland verboden (valt onder de dopingwet) en is niet meer verkrijgbaar.

Conclusie Neusinflatie met een ballon helpt mogelijk om oorpijn bij vliegen te voorkomen. Het effect van decongestieve neussprays en speciale oordoppen is niet bewezen.

Betekenis Het is niet zinvol oxymethazoline of luchtdrukregulerende oordoppen te adviseren om oorpijn bij vliegen te voorkomen. Neusinflatie met een ballon is in Nederland weinig bekend, maar is de enige methode waarvan enigszins is aangetoond dat deze zou kunnen helpen om oorpijn bij vliegen te voorkomen.

CATS, critically appraised topics, proberen een evidence-based antwoord op een praktijkvraag te krijgen. De coördinatie van deze rubriek is in handen van Marianne Dees en Victor van der Meer • Correspondentie: redactie@nhg.org.

Literatuur

1.↲Jones JS, Sheffield W, White LJ, Bloom MA. A double-blind comparison between oral pseudoephedrine and topical oxymetazoline in the prevention of barotrauma during air travel. Am J Emerg Med 1998;16:262-4.
2.↲Csortan E, Jones J, Haan M, Brown M. Efficacy of pseudoephedrine for the prevention of barotrauma during air travel. Ann Emerg Med 1994;23:1324-7.
3.↲↲Buchanan BJ, Hoagland J, Fischer PR. Pseudoephedrine and air travel-associated ear pain in children. Arch Pediatr Adolesc Med 1999;153:466-8.
4.↲↲Stangerup SE, Klokker M, Vesterhauge S, Jayaraj S, Rea P, Harcourt J. Point prevalence of barotitis and its prevention and treatment with nasal balloon inflation: a prospective, controlled study. Otol Neurotol 2004;25:89-94.
5.↲Klokker M, Vesterhauge S, Jansen EC. Pressure-equalizing earplugs do not prevent barotrauma on descent from 8000 ft cabin altitude. Aviat Space Environ Med 2005;76:1079-82.