Over(-)behandelen

Doelgroep Iedereen die te maken heeft met de zorg voor kwetsbare ouderen: huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde, overige medisch specialisten, paramedici, beleidsmakers in de zorg en raden van bestuur in de zorg.

Inhoud Drie auteurs, een voormalig chirurg, een ethicus en een filosoof, schrijven over een groeiend probleem in onze samenleving: overbehandeling in de laatste levensfase. In de eerste hoofdstukken verkennen de auteurs twee centrale begrippen uit de titel, overbehandeling, waarvoor een eenduidige definitie niet te geven is, en kwetsbare ouderen. In hoofdstuk vier maken ze een uitstapje naar de geschiedenis van de filosofie en ethiek. Ze concluderen dat begrippen als autonomie, kwaliteit van leven en het goede sterven weliswaar niet voor iedereen hetzelfde zijn, maar dat de onderliggende waarden voldoende overlappen om tot een zinvol ethisch gesprek te komen. Het vijfde hoofdstuk illustreert met een aantal casus de grote verscheidenheid van overbehandeling. Daarna volgt een hoofdstuk over het ethisch kader waarin ze drie klassieke ethische theorieën heel kort bespreken: deugdethiek, plicht- of regelethiek en gevolgenethiek. In de ethische praktijk is er vaak sprake van een meervoudige ethische benadering waarbij elementen uit de drie klassieke theorieën worden gebruikt. De auteurs werken de ethiekbenadering van Beauchamp en Childress uit, waarin vier principes centraal staan: (1) respect voor autonomie, (2) niet schaden, (3) weldoen en (4) rechtvaardigheid. Hiermee kan men inschatten of er sprake is van over- of misschien juist van onderbehandeling. In hoofdstuk zeven analyseren de auteurs een aantal dilemma’s met behulp van de vier principes. In het laatste hoofdstuk presenteren ze een praktijkmodel, gebaseerd op het werk van Alasdair MacIntyre, dat bij toepassing overbehandeling zou kunnen terugdringen of voorkomen.

Oordeel De schrijfstijl is helder, elk hoofdstuk eindigt met een korte samenvatting. In kort bestek krijgt de lezer handvatten aangeboden om mogelijke problemen in de zorg voor kwetsbare ouderen te analyseren. De auteurs dragen veel casuïstiek aan, maar werken de casus helaas slechts summier uit, zodat hun handvatten niet goed uit de verf komen. In het hoofdstuk over het praktijkmodel ontbreekt de casuïstiek geheel waardoor het een theoretische exercitie blijft. Minder casus en meer reflectie op de casuïstiek is mijn advies voor een volgende uitgave.