Overmatig gebruik kortwerkende luchtwegverwijders

Veel mensen in Nederland hebben astma en gebruiken hiervoor inhalatiemedicatie. Volgens de NHG-Standaard is een kortwerkend bèta-2-mimeticum (SABA) een eerste stap in de aanvalsbehandeling. Sinds de update van de standaard in 2020 is formoterol met een inhalatiecorticosteroïd (ICS) ook een mogelijkheid als eerste stap. Als de aanvalsmedicatie meer dan 2 maal per week wordt gebruikt, is dit een aanwijzing voor slechte astmacontrole. Dit kan namelijk leiden tot verminderde werking (receptortolerantie) en vormt daarmee een risico voor een longaanval. 

De onderzoekers gingen na hoe vaak slechte astmacontrole voorkomt. Dat deden zij in 5 huisartsencentra in de omgeving van Utrecht en daarbij bekeken ze in hoeverre slechte astmacontrole is geassocieerd met exacerbaties. In de periode van 1 juli 2018 tot 1 juli 2019 analyseerden zij 1161 patiënten met astma volgens de toen geldende NHG-Standaard (uit 2015). Van alle patiënten werd 20% volgens stap 1 (SABA) van deze standaard behandeld, 30% volgens stap 2 (SABA en ICS) en 49% volgens stap 3 (ICS met langwerkende luchtwegverwijders). Van de 766 patiënten die SABA gebruikten, namen er 193 (25%) > 400 inhalaties per jaar, wat in dit onderzoek was gedefinieerd als overmatig gebruik. Deze patiënten hadden vaker een exacerbatie dan patiënten met adequaat gebruik van SABA (19% versus 7%). Omdat het onderzoek is gedaan in de periode vóór de update van de standaard in 2020, kon het effect van het toevoegen van formoterol met ICS als aanvalsmedicatie niet worden onderzocht.

Veel patiënten bereiken geen astmacontrole. De reden daarvoor kan zijn dat de patiënt al snel tevreden is met het directe effect van de aanvalsmedicatie en niet de noodzaak ziet om medicatie te gebruiken om aanvallen te voorkomen. Huisartsen en praktijkondersteuners moeten hierop alert zijn en zouden de patiënten bij wie betere astmacontrole mogelijk is, actief moeten opsporen.