Probleemgeneesmiddelen

Zo’n 25 jaar geleden was het in ziekenhuizen nog heel gebruikelijk om na het rondbrengen van de avondmedicatie nog even met de pot vol mogadonnetjes rond te gaan, waaruit iedereen die dat bliefde – als waren het smarties – er een kon nemen. Ook ik moest er indertijd aan geloven, want had ik de nacht ervoor niet slecht geslapen? Het pilletje resulteerde wel in een nachtmerrie waarbij ik verstrikt zat in een heleboel met plakband aan elkaar geplakte A-viertjes totdat de lakens op de grond kwamen te liggen. Niet lang daarna raakten de benzodiazepinen, op de markt gebracht als minor tranquillizers met amper bijwerkingen, in diskrediet. De werking bleek door gewenning spoedig weg te ebben en grote delen van de bevolking waren inmiddels door hun huisarts aan een verslaving geholpen. Restrictief voorschrijven werd de norm, zoals ook terug te vinden in de NHG-Standaard Slapeloosheid en slaapmiddelen. Dat heeft nog niet duidelijk geresulteerd in teruglopende prescriptiecijfers. Het sociologisch georiënteerde tijdschrift Health publiceerde een onderzoek naar opvattingen van Engelse huisartsen over het voorschrijven van benzodiazepinen. Algemeen blijkt men ze te beschouwen als probleemgeneesmiddelen die mondjesmaat moeten worden voorgeschreven. In de dagelijkse praktijk maken de huisartsen onderscheid tussen foute patiënten, zoals drugsverslaafden en alcoholisten, die men benzodiazepinen zo veel mogelijk moet onthouden en goede patiënten die de middelen nodig hebben om hun ongelukkige huwelijken en andere ellende te kunnen blijven hanteren of door een life-event in acute nood zijn geraakt. De onderzoekers signaleren in de teloorgang van de reputatie van benzodiazepinen parallellen met debatten over andere psychotrope middelen zoals de vervanging van tricyclische antidepressiva door SSRI’s en de klassieke neuroleptica door atypische antipsychotica. Nieuwe pillen worden steevast als magic bullets gebracht, waarna de effecten tegenvallen en artsen hun voorschrijfgedrag op andere wijze trachten te legitimeren. Het College voor Zorgverzekeringen gelooft inmiddels niet meer in teruglopende prescriptiecijfers. Er ligt een voorstel om chronisch gebruik van de benzo’s – enkele welomschreven indicaties daargelaten – uit het zorgpakket te halen. (TW)