Progestageen bij uitblijven menstruatie?

Een 35-jarige vrouw met zwangerschapswens komt op het spreekuur voor een recept dydrogesteron. Zij is drie maanden geleden gestopt met orale anticonceptie en heeft tot op heden geen menstruatie gehad. Met dydrogesteron wil zij haar menstruatie zo snel mogelijk op gang brengen om de kans op zwangerschap te vergroten.

Wij vroegen ons af wat het effect is van progestagenen op de zwangerschapskans bij een volwassen vrouw met uitblijvende menstruatie na het staken van orale anticonceptie in vergelijking met een expectatief beleid.

Onze zoekstrategie in PubMed luidde: (‘Progestins’[Mesh] OR ‘Progesterone’[Mesh]) AND (‘Amenorrhea’[Mesh] OR ‘Oligomenorrhea’[Mesh]). Limits: Humans, Female, Meta-Analysis, Randomized Controlled Trial, Review, All Adult: 19+ years. Verder zochten we in de databases van de Cochrane Library, EMBASE en in diverse richtlijnen van beroepsverenigingen.

In PubMed, de Cochrane Library en EMBASE selecteerden we op basis van de titel eerst 27 artikelen. Vervolgens selecteerden we op basis van het abstract 8 artikelen om in zijn geheel te beoordelen. We selecteerden één richtlijn die de behandeling beschrijft van amenorroe of oligomenorroe met een progestageen.1

Uiteindelijk hebben we 3 artikelen geselecteerd die een toepassing beschrijven van een progestageen bij secundaire amenorroe of oligomenorroe.234

Geen van de richtlijnen of artikelen beschrijft de behandeling van uitblijvende menstruatie na het stoppen van orale anticonceptie (of de orale anticonceptiepil) met progestagenen om de kans op zwangerschap te vergroten.

In de drie geselecteerde artikelen werd het effect onderzocht van progestagenen bij volwassen niet-zwangere premenopauzale vrouwen met normo-oestrogene normogonadotrope amenorroe of oligomenorroe.234

Battino et al. vergeleken twee groepen van gezonde vrouwen. De ene groep van 22 vrouwen werd behandeld met medroxyprogesteronacetaat en de andere groep van 26 vrouwen met dydrogesteron. Er werd niet vergeleken met een placebo. De onderzoekers vonden geen significant verschil tussen beide groepen in het opwekken van een onttrekkingsbloeding (95% versus 92%, p onbekend).2

Shangold et al. vergeleken twee verschillende doseringen van progesteron met een placebo, waarbij 60 gezonde vrouwen werden gerandomiseerd en verdeeld over drie groepen. Alleen de groep met de hoogste dosering progesteron had significant meer onttrekkingsbloedingen dan de placebogroep (90% versus 29%; p &lt 0,0002).3

Panay et al. vergeleken bij twee groepen van 52 vrouwen het gebruik van cyclisch dydrogesteron van dag 1 tot 14 van de cyclus (gevolgd door een placebo van dag 15 tot 28) voor 6 cycli en een placebo gedurende 6 cycli. Tijdens de eerste cyclus had 65,4% van de vrouwen in de dydrogesterongroep een onttrekkingsbloeding in vergelijking met 30,8% in de placebogroep (p = 0,0004; 95%-BI 16,6-52,6%). Daarbij kregen vrouwen uit de dydrogesterongroep gedurende de zes cycli vaker een onttrekkingsbloeding dan vrouwen in de placebogroep en traden deze onttrekkingsbloedingen regelmatiger op (p &lt 0,0001).4 Overigens is de derde auteur van dit artikel werkzaam bij de producent van dydrogesteron, zodat er sprake zou kunnen zijn van een belangenconflict.

Er is geen wetenschappelijk bewijs voor het gebruik van progestagenen bij vrouwen met zwangerschapswens en uitblijvende menstruatie na het staken van orale anticonceptie. Een progestageen veroorzaakt alleen een onttrekkingsbloeding, maar vergroot de kans op een zwangerschap niet.

Op dit moment is er geen plaats voor het gebruik van dydrogesteron in de huisartsenpraktijk bij uitblijvende menstruatie na het staken van orale anticonceptie bij vrouwen met een kinderwens.