Psychotherapeutische merknamen

Stel dat een deelnemer aan een RCT verbetert met een bepaalde vorm van psychotherapie en stel dat die RCT volgens de regelen der kunst uitgevoerd is, kan men dan zeggen dat die verbetering het gevolg is van de specifieke vorm van psychotherapie die gebruikt werd in de trial? Dat kan alleen als de behandelaar zich strikt heeft gehouden aan het behandelprotocol en geen technieken heeft gebruikt van andere therapievormen. Gebeurt dat ook echt in trials? Kortdurende interpersoonlijke psychotherapie en cognitieve gedragstherapie werden in een trial met elkaar vergeleken bij depressieve patiënten. De behandelingen werden gegeven door ervaren, in de desbetreffende therapie gespecialiseerde psychotherapeuten. Het resultaat van de trial was dat beide therapievormen effectief zijn in de behandeling van depressie. De krant zou kunnen schrijven: ‘zowel interpersoonlijke psychotherapie als cognitieve gedragstherapie effectief bij behandeling van depressie’. Maar wat was nu precies de feitelijke inhoud van de toegepaste behandeling? Ablon en Jones rapporteren wat er werkelijk gebeurde. Zij vergeleken de transcripten van de behandelingen met prototypes van elke behandeling. Daaruit bleek dat cognitieve therapie zoals toegepast bij patiënten vrij goed leek op cognitieve gedragstherapie volgens protocol. Dat gold niet voor interpersoonlijke psychotherapie: de behandeling in de praktijk leek meer op de cognitieve therapie volgens protocol dan op de interpersoonlijke psychotherapie volgens protocol. Hoe meer de therapeut werkte volgens cognitief gedragstherapeutisch model, hoe beter de resultaten waren. Behandeling volgens interpersoonlijk psychotherapeutisch model had echter ook positieve effecten. Blijkbaar zijn er algemene kenmerken in verschillende vormen van psychotherapie die alle bijdragen aan het effect. Worden van een bepaald ‘merk’ psychotherapie uitspraken gedaan over de effectiviteit, dan dient men zich te realiseren dat de werkzaamheid niet per se het gevolg hoeft te zijn van het geclaimde specifieke aspect van die behandelvorm. (PL)