Als een patiënt met een klacht op het spreekuur komt, kan de huisarts meestal geen ziekte aantonen, maar moet volstaan met een symptoom- of syndroomdiagnose.
De komende maanden verschijnt in Huisarts en Wetenschap een serie artikelen over de therapie van een aantal alledaagse klachten. De serie gaat vooral in op de behandeling van de symptoomdiagnose die bij een klacht wordt gesteld, dus de therapie bij slechte adem, hoesten en functionele nekpijn.
Centraal in elk artikel staat een schema met aanbevelingen over de therapeutische mogelijkheden bij de symptoomdiagnose. Alle in Nederland toegepaste therapieën zijn in dat schema beoordeeld. Deze beoordeling is gebaseerd op de (potentiële) winst van een bepaalde behandeling gecombineerd met de kwaliteit van het gevonden bewijs voor deze winst, gebaseerd op het literatuuronderzoek dat gedaan is voor het boek Therapie van alledaagse klachten. De winst van een behandeling is de uitkomst van het potentiële effect op de klacht, verminderd met de mogelijke bijwerkingen van die behandeling.
De doelstellingen en de keuze van de behandelingen bij symptomatische therapie, de systematiek van de beoordeling van de winst en de kwaliteit van het bewijs zijn nader beschreven bij de online versie van dit artikel op de website (www.henw.org), waar ook de literatuur bij dit artikel is te vinden.
Casus
De heer Pieterse is een 34-jarige man die uw spreekuur zelden bezoekt. Zijn voorgeschiedenis is zonder bijzonderheden. Nu vertelt hij op het spreekuur dat hij een nieuwe relatie heeft en dat zijn vriendin klaagt dat hij uit zijn mond ruikt. Zelf heeft hij er geen last van. Mondspoelsels hebben hem niet geholpen. De anamnese levert geen bijzonderheden op: hij heeft geen klachten van de mond of maag. Bij inspectie ziet u een matig verzorgd gebit en tandvlees, verder geen bijzonderheden. U ruikt een wat onaangename geur uit zijn mond.
Schema therapeutische mogelijkheden bij slechte adem
Open tabel
| Sterke aanbeveling | |||
|---|---|---|---|
| Interventie | Opmerkingen | Winst | Bewijs |
| Algemene adviezen | Mondhygiëne, regelmatig eten en drinken, geurveroorzakende middelen vermijden | substantieel | expertpanel |
| Behandeling van gingivitis/parodontitis | substantieel | goed | |
| Matige/zwakke aanbeveling | |||
| Interventie | Opmerkingen | Winst | Bewijs |
| Antiseptisch mondspoelmiddel/zinkhoudende tandpasta | Bijwerking van chloorhexidine: verkleuringen | matig | matig |
| Fotodynamische therapie | Nog experimenteel | gemiddeld | matig |
| Helicobacter eradicatie | Bij een Helicobacter-infectie van de maag | gemiddeld | matig |
| Probiotica | Naast standaard parodontitis behandeling, nog experimenteel | gemiddeld | matig |
| Tongschraper | Ten opzichte van gebruik tandenborstel | klein | laag |
| Negatieve aanbeveling | |||
| Interventie | Opmerkingen | Winst | Bewijs |
| Antibiotica | geen | Expertpanel | |
| Geen aanbeveling mogelijk | |||
| Interventie | Opmerkingen | Winst | Bewijs |
| Kunstspeeksel | onduidelijk | geen | |
| Suikervrije kauwgom | onduidelijk | geen |
Oorzaken slechte adem
Onder een slechte adem (ook wel foetor ex ore of halitosis genoemd) wordt iedere onaangename geur bedoeld die samenhangt met de ademhaling.1 Veel mensen hebben last van slechte adem, vooral ’s morgens bij het opstaan of na het eten van bepaalde voedingsmiddelen. De geur wordt veroorzaakt door vluchtige zwavelverbindingen die ontstaan door de omzetting van voedselresten en celmateriaal door anaerobe bacteriën, dit wordt bevorderd door uitdroging van het mondslijmvlies.123
Bij klachten over slechte adem is het zinvol eerst de slechte adem te objectiveren door te ruiken. Neem de anamnese af en inspecteer daarna zorgvuldig de mondholte en het gebit, omdat 90% van de klachten daardoor wordt veroorzaakt.13 De volgende aandoeningen kunnen een slechte adem veroorzaken:
-
infecties zoals gingivitis, parodontitis, sinusitis (postnasal drip), rhinitis, tonsillitis, Helicobacter-infectie van de maag;
-
aandoeningen in het gebit zoals cariës en abcessen;
-
aandoeningen van tractus respiratorius of tractus digestivus, stofwisselingsziekten;
-
medicatiebijwerkingen (nitraten, penicilline);
-
visgeursyndroom, een zeldzame genetische aandoening waarbij mensen door een enzymstoornis in adem, zweet en urine een sterke vislucht afgeven (trimethylaminurie, TMAU).
Alarmerend zijn aanwijzingen voor stofwisselingsziekten zoals ketoacidose, uremie en foetor hepaticus.
Deze factoren kunnen bijdragen aan een slechte adem:
-
slechte mondhygiëne (plaque bij gebitselementen of kunstgebit, voedselresten);
-
tongbeslag;
-
droge mond;
-
alcoholconsumptie, nicotine, eten van uien en knoflook.
Als u geen aanwijzingen voor een veroorzakende aandoening vindt geef dan de volgende algemene adviezen:
-
goede tandzorg (poetsen, flossen, tandenstokers);
-
tongbeslag verwijderen (tandenborstel of tongschraper);
-
regelmatig eten en voldoende drinken;
-
middelen vermijden die onaangename geur kunnen veroorzaken (alcohol, tabak, medicijnen, voedingsmiddelen);
-
zinkhoudende tandpasta en geregelde mondspoelingen met antiseptische vloeistof.
Adviseer om de informatie na te lezen op Thuisarts: slechte adem.15 Wanneer deze adviezen niet het gewenste effect hebben, is het zinvol om naar een tandarts of mondhygiëniste te verwijzen. Als ook dan geen verbetering optreedt, kan verwijzing naar een gespecialiseerde halitose polikliniek zinvol zijn. Bij een heel klein aantal (14
Vervolg casus
Omdat bij de heer Pieterse niet duidelijk is in hoeverre de matige gebitsverzorging de oorzaak is van zijn klachten wordt met hem afgesproken dat hij naar de mondhygiëniste zal gaan. Indien dit geen verbetering oplevert zal hij opnieuw op uw spreekuur komen.’
Reacties
Er zijn nog geen reacties.
