Spierpijn bij statines: wat niet weet, wat niet deert!

Ik hoor mijn arts al zeggen: "beste Will, op basis van wetenschappelijk onderzoek is het onwaarschijnlijk dat jouw klachten te maken hebben met de statines die je recentelijk bent gaan gebruiken. Het is volgens (sommige) wetenschappers waarschijnlijker dat je klachten daar niet aan toe zijn te schrijven."
Wel vreemd als je geen andere medicijnen gebruikt, de klachten ophouden als je stopt met inname en weer beginnen na herstart.
Ja Bèr, n=1 bij mij, maar alle énen bij elkaar vanuit de dbase van Lareb bijvoorbeeld zou een compleet ander beeld kunnen oproepen. Het is maar waar je door gestuurd wordt.
Enfin, maar goed dat ik mijn eigen afweging kan maken, waarbij de arts mij naar eer en geweten zal informeren. Maar ook artsen zijn vaak geen wetenschappers, sterker nog, daar zijn ze niet voor opgeleid. De discussies rond het gebruik van statine zullen verder gaan, gelukkig maar want de miljoenen mensen die het gebruiken moeten leren begrijpen waarom dat middel wordt voorgeschreven. Als ze zouden beseffen dat het niet gaat om een geneesmiddel, maar om een veronderstelde profylactische waarde, dan zouden veel wenkbrauwen fronsen. Gekoppeld aan een bekend meta-onderzoek waaruit wordt geconcludeerd dat mortaliteit bij de primaire doelgroep van gebruikers van het middel, nauwelijks wordt beïnvloed, zullen vraagtekens worden gezet bij onderzoek dat de studeerkamers van de farmaceuten niet verlaat en derhalve niet goed toetsbaar is. Wie er nu echt baat bij heeft? Ik niet.
Omdat ik de discussies niet opnieuw ga aanzwengelen, sluit ik mijn reactie maar af met de opmerking dat ik gelukkig mijn eigen arts kan uitzoeken Bèr.

Beste Will en Mary. Dank voor jullie reacties, ze geven maar weer eens aan hoe moeilijk het is om de vertaalslag te maken van de wetenschap naar de individuele patiënt. Het onderzoek waar ik verslag van deed gaat over ruim 10.000 patiënten, jullie beschrijven de ervaring van één patiënt. Uit het onderzoek blijkt dat evenveel mensen die een placebo kregen het middel stopten vanwege spierklachten, als de deelnemers van het onderzoek die wel een statine kregen. Beide groepen waren ervan overtuigd dat de klachten die ze hadden door de pil kwam die ze slikten. De helft van hen kregen gewoon een kalktabletje voorgeschreven en die hadden zich dus vergist. Ons gevoel geeft ons helaas geen informatie over oorzakelijke verbanden. Daarvoor hebben we de ratio, ons verstand nodig. De arts gebruikt hiervoor de wetenschap. Maar ook die heeft haar beperkingen. Ze kan alleen uitspraken doen in termen van waarschijnlijkheid en dat is nog wel eens moeilijk uit te leggen aan patiënten die het gevoel van zekerheid zoeken. Dit is kort het dilemma waar de (huis)arts dagelijks een oplossing voor moet vinden en dat heeft niets te maken met een gotspe of medicus onwaardig gedrag.

De discussie over de vraag of statines wel of niet terecht/onterecht worden gebruikt, gaat vaak helemaal verkeerd. In de wetenschap is het zo, dat iets alleen maar waar of onwaar kan zijn. Er zijn geen twee tegengestelde verklaringen mogelijk voor eenzelfde fenomeen. En toch vechten geleerden elkaar de tent uit over het vermeende belang van gebruik van statines. Dat betekent in dit geval dat er op dit moment nog geen eensluidend oordeel kan worden geveld op basis van onderzoek en daarbij behorende statistiek.

De geneeskunde is een "wetenschap" die bij uitstek goed vooruit kan komen op basis van empirisch onderzoek, waarbij mensen, lees patiënten, betrokken zijn. Ik ben er daar een van, met een flinke dosis ervaring. Mijn bevindingen over het gebruik van statines en de bijwerkingen wil ik u niet onthouden. Maar ook het effect van stoppen, opnieuw beginnen met een lagere dosis en/of een ander merk is onderdeel van mijn ervaring die ik graag deel.

Omdat ik door allerlei indicaties wordt gezien als potentieel kwetsbaar t.a.v. hartproblemen dan wel een CVA, is een statine voorgeschreven. Ik kan melden dat de gevolgen van gebruik voor mij desastreus waren. Onverklaarbare spierpijn aan grote spiergroepen, pezen en gewrichten belemmerden mij in normaal bewegen, laat staan dat ik mijn conditie op peil kan houden door sporten. Vanuit nieuwsgierigheid ben ik gaan nadenken over veranderingen in mijn doen en laten en daarbij kwam ik ook uit bij het gebruik van simvastatine. Pas toen ik daarover ben gaan lezen kwam een vermoeden bij me op. Dat vermoeden heb ik omgezet in stoppen, waarna de ongemakken na een paar dagen weg waren.
I.o.m. de dienstdoende arts ben ik geswitcht naar rosuvastatine, met een lagere dosering. Het effect daarvan is geweest dat de verschijnselen onmiddellijk terug kwamen. Ook hiermee ben ik daarom gestopt en zijn de ongemakken weer verdwenen. De relatie is meer dan duidelijk: er is een oorzakelijk verband!

Op basis van empirisch onderzoek (weliswaar N=1) heb ik vastgesteld dat statines bij mij ernstige bijverschijnselen oproepen. Blijkens de vele klachten, waarvan ik pas achteraf kennis heb genomen, sta ik niet alleen.

Over het wetenschappelijke deel- effect of geen effect- wil ik me niet uit laten, maar het ontkennen van van gekoppelde bijwerkingen is natuurlijk een gotspe, een medicus onwaardig.

Interessant, een familielid is vorig jaar statines gaan gebruiken, Google is niet aan haar besteed, dus vooringenomen over het gebruik van dit soort middelen was ze niet. Ze had geen idee en kreeg bijwerkingen. Spierpijnen en moest het sporten tijdelijk onderbreken. Steeds andere voorgeschreven, ze bleef dapper proberen en deed braaf wat de dokter voorschreef. Uiteindelijk gaf ze het op en slikt niets meer. Ze kan weer fietsen, sporten en werken. Pas later begreep ze wat de oorzaak van haar klachten moest zijn en ook wat ze nou geslikt had. Zij wist het ten tijde dat ze het slikte niet, maar het deerde haar wel. Ze probeert nu via voeding en beweging haar cholesterolgehalte onder controle te houden.

Beste Adriaan Keij. Dank voor uw reactie op deze website. Echter, in tegenstelling tot hetgeen ik opmaak uit uw commentaar gaat het door u bekritiseerde journaaltje niet over cholesterolverlagers of over de betekenis van Huisarts en Wetenschap maar gaat het uitsluitende over een ander onderwerp, namelijk over “vooringenomenheid.” De rol die een vooringenomen standpunt, in dit geval de overtuiging dat statines spierpijnen kunnen veroorzaken, kan hebben op de interpretatie van klachten. Uw reactie is, in algemene zin, hierop een welkome illustratie. Naast het gegeven dat het onderzoek gefinancierd is door Pfizer, de producent van een statine, heeft het oorspronkelijke stuk meerdere tekortkomingen die u ongetwijfeld ook zijn opgevallen al maakt u er geen melding van in uw reactie. Om die reden ben ik in mijn conclusie, in tegenstelling tot het artikel zelf, heel voorzichtig. Maar, het blijft interessant dat de wetenschap een statine te slikken, waaraan bepaalde bijwerkingen worden toegeschreven, ertoe lijdt dat patiënten en artsen deze bijwerkingen vaker signaleren dan wanneer deze informatie ontbreekt. De twijfel of spierpijn inderdaad door statines veroorzaakt wordt of dat het louter om suggestie gaat, blijft bestaan. Maar twijfelen mag en het is zelfs het fundament van wetenschappelijke vooruitgang. Echter wie a priori twijfelt aan alles en zelfs de betrouwbaarheid van zijn opponenten in twijfel trekt, zal er vanzelfsprekend niet aan kunnen ontkomen om uiteindelijk zijn eigen integriteit ook zelf te moeten betwijfelen. Zo lost het probleem van de relativist zich uiteindelijk vanzelf weer op.

Bèr Pleumeekers

Beste Simeon Visscher. Dank voor uw reactie, het is een goede aanvulling op mijn pleidooi om vooral te proberen om patiënten te overtuigen om door te gaan met het gebruik van een statine als er een duidelijke indicatie bestaat. Vooralsnog is er geen reden om van het advies van de NHG standaard op dit punt af te wijken. Wat mij betreft zou dit beleid nog verder ondersteund mogen worden met de hoopvolle uitspraak dat de klachten mogelijk vanzelf zullen verdwijnen. Hoop doet leven.

Bèr Pleumeekers

Bedankt voor het artikel.
My two cents: Bij 'weigeraars' valt ook nog een lage dosering te overwegen/overleggen, omdat de eerste milligrammen het meeste effect hebben. Volgens de NHG standaard geeft 5mg simvastatine bijv. 23% verlaging van LDL tegenover 37% bij 40mg. Hetzelfde fenomeen is te zien bij andere statines. Ik ben wel eens gek aangekeken, maar dan denk ik 'iets is toch beter dan niets'.

Oh, ik zie het al: Pfizer, Servier Research Group, and Leo Laboratories. Geen wonder dat er zo'n onzin verkondigd wordt. Pfiz€r, wiens brood men eet...
Tip voor Bèr: kijk eens op The NNT .com en geef in 'statins'. Dan zie je hoe fantastisch statines zijn. Of lees de blog van Dr. Malcolm Kendrick, als je écht wilt weten hoe het zit.

Huisarts & Wetenschap - dat is net zoiets als Arts & Auto. De laatste allitereert tenminste nog, maar verder zie ik bijzonder weinig overeenkomsten cq raakvlakken. "Huisarts VERSUS wetenschap" of "Huisarts & Big Pharma", dat is een betere kop voor deze websit. Bah!

Wat een waanzin... Statines redden GEEN levens, dat is toch algemeen bekend inmiddels? Troep is het en zo'n onderzoek - wie zitten er achter? Mag je zo'n dubbelblind onderzoek wel doen als een middel écht levens redt? Dan heb je de placebogroep al die tijd in gevaar gebracht toch? Koekenbakkers... En "self fulfilling prophesy" verkeerd schrijven verhoogt de geloofwaardigheid ook niet Bèr Pleumeekers.