Is substitutie door verpleegkundigen effectief?

Martínez-Gonzáles et al. deden een systematisch literatuuronderzoek met meta-analyse. Ze verzamelden alle gerandomiseerd gecontroleerde onderzoeken die verpleegkundigenzorg vergeleken met artsenzorg in de eerste lijn. Ze keken naar patiënttevredenheid, kwaliteit van leven, ziekenhuisopname, sterfte en kosten. In totaal werden 26 relevante onderzoeken met 38.974 patiënten gevonden. De onderzoeken bleken zowel sterk te verschillen in opzet (type, kwaliteit, grootte) als in patiëntenpopulatie (leeftijd, klachten).

De onderzoekers voegden de beschikbare onderzoeksresultaten samen. Ze vonden een grotere patiënttevredenheid bij zorg door verpleegkundigen (7 onderzoeken) en een lager risico op ziekenhuisopname (5 onderzoeken) en sterfte (10 onderzoeken). De samengevoegde resultaten van patiënttevredenheid, zeiden echter weinig omdat die per onderzoek erg uiteenliepen. En bij de laatste twee uitkomsten, ziekenhuisopname en sterfte, lieten juist de beter uitgevoerde onderzoeken de slechtste resultaten zien. Over kwaliteit van leven en kostenaspecten konden de onderzoekers helemaal geen uitspraak doen, omdat er te weinig vergelijkbare resultaten beschikbaar waren.

Het stemt hoopvol dat ziekenhuisopname en sterfte minder lijken voor te komen bij zorg door verpleegkundigen, maar voor we hierop kunnen bouwen moeten we dit bevestigd zien in goed uitgevoerde onderzoeken. Ook het kostenplaatje behoeft nader onderzoek, kostenreductie is immers een veelgenoemde reden om verpleegkundigen in te zetten. Daarover is echter nog maar weinig bekend.