Toelichting op de serie therapie van alledaagse klachten

Als een patiënt met een klacht op het spreekuur komt, kan de huisarts meestal geen ziekte aantonen, maar moet volstaan met een symptoom- of syndroomdiagnose. In Huisarts en Wetenschap verschijnt een serie artikelen over de therapie van een aantal alledaagse klachten. De serie gaat vooral in op de behandeling van de symptoomdiagnose die bij een klacht wordt gesteld, dus de therapie bij slechte adem, hoesten en functionele nekpijn. Centraal in elk artikel staat een schema met aanbevelingen over de therapeutische mogelijkheden bij de symptoomdiagnose. Alle in Nederland toegepaste therapieën zijn in dat schema beoordeeld. Deze beoordeling is gebaseerd op de (potentiële) winst van een bepaalde behandeling gecombineerd met de kwaliteit van het gevonden bewijs voor deze winst, gebaseerd op het literatuuronderzoek dat gedaan is voor het boek Therapie van alledaagse klachten.

Indien iemand met een klacht bij de arts komt kan een symptomatische therapie diverse doelstellingen hebben:

De therapieën onder a zijn in principe allemaal opgenomen in de artikelen. Van de therapieën onder b zijn alleen de belangrijkste opgenomen. Van de therapieën met doelstelling c zijn alleen die opgenomen waarbij de gevolgen van de klacht weer tot klachtentoename leiden (een vicieuze cirkel), zoals krabben bij jeuk of stress en depressie bij de instandhouding van slapeloosheid. Therapieën met doelstelling d zijn alleen opgenomen als de preventie voor de patiënt zelf van belang is, bijvoorbeeld het voorkómen van een andere aandoening, zoals zelfbesmetting bij een infectie.

Informatie en eventuele geruststelling is een essentiële en krachtige behandeling bij alledaagse klachten. Dit geldt echter voor alle klachten en is daarom niet bij elke klacht als specifieke therapie opgenomen. Het geven van uitleg over de verstoorde functie, het te verwachten beloop en de mogelijke invloeden daarop worden als therapeutische ingreep bij een aantal aandoeningen die vaak angst veroorzaken, wel expliciet beschreven.

Adviezen zijn alleen opgenomen als ze een therapeutisch doel hebben in relatie tot de klacht. Over het belang van verstandige leefwijzen zoals goed eten en drinken, bewegen en niet roken is iedereen het wel eens. Zo is stoppen met roken altijd zinvol en levert het winst op, maar het is alleen opgenomen als de betreffende klacht erdoor vermindert zoals bij hoesten en maagklachten.

De factor tijd als therapeuticum speelt in de praktijk een belangrijke rol bij alledaagse klachten omdat het meestal self-limiting functionele processen zijn. Het advies om af te wachten is echter niet als therapeutische maatregel opgenomen, omdat het deel uitmaakt van het klinisch besluitvormingsproces bij de individuele patiënt en bij wetenschappelijk onderzoek niet als afzonderlijke interventie geldt (eerder nog als controleconditie).

Bij de keuze van de beoordeelde therapieën hebben we ons gericht op behandelingen die in Nederland regelmatig worden toegepast of ter discussie staan om toegepast te gaan worden. Dit kunnen ook alternatieve (niet-reguliere) therapieën zijn. Medicamenten die in Nederland niet verkrijgbaar zijn, worden niet besproken. Indien ze wel verkrijgbaar zijn, maar een andere indicatie hebben (off-labelgebruik), worden ze wel behandeld.

De beoordeling van de therapie geldt alleen voor de Nederlandse situatie, op vakantie elders zoals in de tropen kunnen andere therapieën mogelijk wel zinvol zijn.

Gespecialiseerde therapieën. Alle therapieën die door een huisarts kunnen worden toegepast, worden besproken. Daarnaast komen de meeste therapieën aan de orde die door een paramedicus, psycholoog of specialist worden gebruikt, mits de beoordeling ervan van invloed is op een eventuele doorverwijzing. Zeer gespecialiseerde therapieën zoals sommige operatieve ingrepen of gespecialiseerde paramedische interventies worden niet beschreven, omdat ze meestal bij symptomatische therapie niet relevant zijn.

In het schema staan vier categorieën aanbevelingen met betrekking tot het geven van therapie:

De indeling in categorieën is gebaseerd op de Clearinghouse Guidelines-definities en de Clinical Evidence in het British Medical Journal.

De winstbeoordeling is als volgt berekend:

De sterkte van het bewijs voor de winst is als volgt berekend:

Voor elk artikel zijn door de auteur in ieder geval de volgende bronnen gebruikt: