Urologie op een rijtje

Ter gelegenheid van haar 100-jarig bestaan heeft de Nederlandse Vereniging voor Urologie een compendium voor huisartsen uitgegeven. Alle huisartsen in Nederland krijgen het op kosten van de farmaceutische industrie thuisgestuurd. Ik denk dat dit in een grote behoefte voorziet. Nog steeds is urologie in de opleiding tot basisarts een ondergeschoven kindje. Studenten leren veel over laagprevalente nierafwijkingen, maar onderwijs in veelvoorkomende praktische urologie is benedenmaats. Ook in de huisartsenopleiding heeft urologie niet altijd prioriteit. Meer informatie is dan ook gewenst. In het eerste en verreweg grootste hoofdstuk ‘Urologische Ziektebeelden’ bespreken de auteurs 12 ziektebeelden en 3 klachten. Het hoofdstuk besluit met losse paragrafen over laparoscopie, sterilisatie en urologische research in de toekomst. In het tweede gedeelte behandelen zij een elftal klachten en het beleid rond catherisatie in telegramstijl. De hoofdstukken over prostaatcarcinoom en de PSA-bepaling zijn geschreven vanuit de terechte academische twijfel over wat goed beleid is en geven toch voldoende informatie om een redelijk keuze tussen de opties te maken. De aandacht voor urologische operaties lijken niet in een huisartsenboek te passen, maar enige kennis over wat de patiënt te wachten staat en over mogelijke complicaties zijn ook voor de huisarts waardevol. Compendium Urologie is opmerkelijk goed vormgegeven, niet in het minst door de tekeningen van een ook met de tekenpen begaafd uroloog. Bladspiegel en overzichtelijkheid maken het boek erg aantrekkelijk. Ook heel sterk zijn de kernboodschappen aan het begin van elk hoofdstuk. Het compendium is behoorlijk compleet, al mis ik aandacht voor pyelitis en is het stukje over het beleid na een acute retentie te kort en te vaag. De paragraaf over het chronic pelvic pain syndrome betreft natuurlijk een moeilijk probleem, maar aanwijzingen als ‘doe een oriënterend neurologisch onderzoek’ voegen niets toe. Daarnaast is het jammer dat juist hier aandacht voor een psychiatrische invalshoek ontbreekt. Verder stappen de auteurs af en toe in de valkuil van specialistische leerboeken. Lijstjes met twintig oorzaken van nierstenen en 17 complicerende factoren voor een urineweginfectie zonder differentiatie naar voorkomen en ernst zijn zinloos. Ten slotte is het klachtgerichte overzicht een gemiste kans. Het lijdt aan het zelfde didactische euvel als de NHG-standaarden. Elke paragraaf begint met uitgebreide lijstjes wat gevraagd en onderzocht moet worden zonder dit te koppelen aan de betekenis voor diagnose. De differentiële diagnose komt pas daarna. Dit veroorzaakt uitgebreid gepuzzel naar de klinische betekenis van elke anamnesevraag en elk onderzoek. Ondanks deze manco’s is Compendium Urologie een waardevol boek over een gebied waarvan de huisarts meestal niet zo goed op de hoogte is. Het boek is bovendien praktisch. Bij mij komt het daarom in de boekenkast vlak achter mij, waar boeken staan die ik echt inkijk. H.G.L.M. Grundmeijer