Vaardigheid van huisartsen voor de ‘lijkschouw’ is zinloos

In het artikel van Reijnders De lijkschouw bij plotselinge dood (H&W 2006;49;68-71) ontbreekt een definitie van ‘lijkschouw’. De Wet op de lijkbezorging (Wodl) is een wet ter regeling van de bezorging van een lijk en de behandelend arts heeft daarin slechts de verplichting tot geven van een verklaring of onverwijld melden van ‘niet overtuigd van een natuurlijke doodsoorzaak’. Artikel 7 van die wet: ‘Hij die de schouwing heeft verricht, geeft een verklaring van overlijden af, indien hij overtuigd is, dat de dood is ingetreden ten gevolge van een natuurlijke oorzaak.’ Artikel 12 : ‘Verlof tot begraving of tot verbranding wordt niet verleend, zolang niet is overgelegd een verklaring van overlijden, afgegeven door de behandelende arts of een gemeentelijke lijkschouwer, dan wel een verklaring waaruit blijkt van geen bezwaar van de officier van justitie tegen begraving of verbranding.’ In de toelichting: ‘Wij gaan er van uit, dat de behandelend geneeskundige bij eventuele tekenen, die op een niet-natuurlijke doodsoorzaak zouden kunnen wijzen, zal weigeren een verklaring van overlijden af te geven. Wij hebben voldoende vertrouwen in de medici om het al of niet afgeven van een zodanige verklaring aan hen over te laten.’ De wet vraagt dus niet naar de feitelijke oorzaak. In de toelichting wordt ‘de behandelend arts’, ‘de overtuiging van een natuurlijke doodsoorzaak’ en ‘de schouwing’ inhoudelijk overgelaten aan de medici. Volgens jurisprudentie is de ‘behandelend arts’: ‘de arts, die krachtens zijn optreden en behandeling in staat is zo goed mogelijk te beoordelen of de doodsoorzaak een natuurlijke is geweest, hetgeen met de behandelend arts het geval is, doch niet met de arts die zonder kennis van feiten waarover de eerstgenoemde beschikt, slechts een oppervlakkig oordeel vermag te geven’. Een doelgerichte definitie van lijkschouwing voor de behandelend arts: vaststellen van de dood bij een op reeds bestaande kennis berustende overtuiging van een natuurlijke doodsoorzaak. Met een lijkschouw alléén is geen ‘overtuiging van natuurlijke doodsoorzaak’ te verkrijgen. Onvoldoende kennis betekent ‘onverwijld melden aan een gemeentelijke lijkschouwer’. Bij een plotselinge dood is het niet anders. Een lijkschouw past niet bij een behandelend arts en bij een mogelijk criminele oorzaak is recherche technisch zelfs ongewenst. Forensisch lijkschouwen is voorbehouden aan daartoe benoemde gemeentelijke lijkschouwers. Conclusie: de Wet op de lijkbezorging vraagt bij behandelend artsen niet om lijkschouwen maar om reeds bestaande kennis als fundament van de ‘lijkschouwing’. Onderzoek naar vaardigheid met betrekking tot lijkschouwen bij behandelend artsen is daarom zinloos. H.T.P. Cremers, gemeentelijk lijkschouwer