Verduistering in een tabletje

De aanpak van slapeloosheid bij ouderen blijft een lastig onderwerp in de huisartsenpraktijk. Het voorschrijven van melatonine staat hierbij reeds geruime tijd in de belangstelling. Melatonine is betrokken bij het slaapwaakmechanisme en de endogene aanmaak ervan daalt met de leeftijd. In theorie zou je dan ook slapeloosheid kunnen bestrijden met extra melatonine. Schotse onderzoekers voerden een groot gerandomiseerd onderzoek uit naar de effectiviteit van suppletie met melatonine (slow release melatonine, 2 mg 1-2 uur voor het slapen gaan). De 791 deelnemers met primaire slapeloosheid waren ouder dan 65 jaar óf hadden een zeer lage endogene melatonine-aanmaak. Het onderzoek was goed opgezet, maar het is jammer dat de belangrijkste uitkomstparameters werden geregistreerd via dagboekjes en niet objectief werden vastgesteld. In de groep 65-plussers bleek melatonine de gemiddelde inslaapduur, van 75 minuten aan het begin van het onderzoek, significant te bekorten met 15 minuten. Dit effect was zichtbaar tot de eindmeting na 7 maanden. De melatoninegebruikers scoorden tevens verbetering op andere slaapgerelateerde metingen. Personen met een a priori lage endogene melatonine-aanmaak (zowel jongeren als ouderen) deden het met melatonine niet beter dan met placebo. De resultaten van dit onderzoek suggereren een effectiviteit van een melatonine slow release-preparaat bij de behandeling van sommige ouderen met een primaire slapeloosheid. Het meten van de endogene melatonine-aanmaak als hulpmiddel voor het selecteren van patiënten lijkt echter niet zinvol. De effecten die de onderzoekers waarnamen, zijn beduidend groter dan in eerdere onderzoeken. Het Farmacotherapeutisch Kompas ziet momenteel nog geen plaats voor het voorschrijven van melatonine bij patiënten ouder dan 55 jaar met primaire insomnia. Nader onderzoek lijkt nodig om de plaats van melatonine in het behandelarsenaal te verduidelijken. Bemoedigend was wel dat tijdens het onderzoek het bijwerkingenprofiel van het preparaat en de mate van ontwenningssymptomen bij stoppen, niet verschilden van placebo. (Wim Gorgels).