Vignetten zijn betrouwbare kwaliteitsmaat

Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat klinische vignetten de kwaliteit van handelen van artsen beter weergeven dan de gegevens uit het medisch dossier. Vignetten doen het iets minder goed dan standaardpatiënten. Honderdzestien algemeen internisten in vier verschillende ziekenhuizen en primary healthcenters kregen of at random acht klinische vignetten te beoordelen of ze zagen – onaangekondigd – acht mannelijke simulatiepatiënten. Sommige artsen kregen zowel vignetten als patiënten. De onderzoekers beoordeelden ook de aantekeningen van de artsen in het dossier. Er waren vier problemen: diabetes, COPD, vaatlijden en depressie. De vignetten werden gemaakt op basis van een groot aantal werkelijk bestaande patiënten. Van elke aandoening was er één makkelijk en één complex probleem. De onderzoekers maten de kwaliteit van handelen door het percentage vragen, tests of handelingen af te zetten tegen een pakketje aanbevelingen uit landelijke en regionale afspraken. Per aandoening ging het om de kwaliteit van de anamnese, het lichamelijk onderzoek, de testaanvragen, de diagnoses en het behandelplan. Het voordeel van vignetten is dat factoren als case-mix geen rol spelen. De score op vignetten zegt uiteraard niets over aspecten als onderlinge samenwerking of organisatie. De simulatiepatiënten waren getrainde mannelijke acteurs. Na afloop van het consult vulden die precies in wat er gebeurd was. De ingevulde vignetten, vragenlijsten en medische gegevens werden gestandaardiseerd beoordeeld. De kwaliteit van het handelen bleek bij de simulatiepatiënten het meest in overeenstemming met richtlijnen (73%), volgens de vignetten was het wat lager (68%), terwijl de medische gegevens het laagste percentage overeenstemming lieten zien (63%). De variatie van de kwaliteit was binnen de vier medische centra groter dan tussen de centra onderling. Volgens de onderzoekers meten vignetten de kwaliteit van handelen dus betrouwbaarder dan registratiegegevens. Een hoge score op de vignetten betekent niet automatisch excellente zorg in de dagelijkse praktijk, maar een lage score geeft wel aan dat de dokter waarschijnlijk suboptimale zorg levert. Vignetten kunnen dus wellicht een interessant alternatief zijn voor indicatoren op basis van gegevens uit de hissen. (JZ)