Zorg voor zorgenden

Dit boek is verschenen ter gelegenheid van het achtste congres van de European Association for Palliative Care. Centraal in dit boek staat de wijze waarop de zorgende in de terminale zorg aandacht aan zichzelf besteedt. Twintig persoonlijke verhalen, geschreven door verzorgenden, verpleegkundigen, artsen, mantelzorgers en een pastor bieden een scala aan ervaringen. Ieder verhaal wordt gevolgd door een reflectie en afgesloten met twee aanbevelingen. De grote variatie komt mede door de verschillende achtergronden van de schrijvers: van een ervaren wijkverpleegkundige, tot een verzorgende die pas is begonnen in een verpleeghuis. Naast de beschrijving van een drukke week in een hospice staat de begeleiding van de ouders van een baby die overleden is op een kinder-intensivecare van een academisch ziekenhuis. In de verhalen komen verschillende professionele vaardigheden ter sprake. Bijvoorbeeld het slechtnieuwsgesprek, de balans tussen hoop houden en het zichtbaar naderend einde en het omgaan met euthanasieverzoeken. Ook is er ruime aandacht voor gestructureerde begeleiding die is ontwikkeld en georganiseerd in hospices, verpleeg- en ziekenhuizen. De auteurs beschrijven de intervisiesessies voor verzorgenden tijdens de zorg en na overlijden van patiënt en de herinneringsbijeenkomsten voor zowel verzorgenden als nabestaanden. De huisarts komt vrijwel niet aan bod, hoogstens in de verhalen van anderen. Een uitzondering is het hoofdstuk Ervaringen uitwisselen in een peer group, waarin men kan lezen hoe huisartsen onderling op gestructureerde wijze hun ervaringen delen. In bijna alle verhalen komt het niet te ontlopen dilemma ‘betrokkenheid met afstand’ voor. Dat dilemma maakt de kwetsbaarheid van hulpverleners zichtbaar. Existentiële vragen van patiënten maken hulpverleners onzeker. Gevoelens van machteloosheid, boosheid, twijfel en falen kunnen leiden tot emotionele pijn en burn-out. Welke antwoorden hebben hulpverleners zelf op levensvragen? Waarom kiest iemand voor het werk in de palliatieve zorg? Het mag duidelijk zijn dat de schrijvers, voorzover zij dat bij de reflectie beschrijven, daarop verschillend antwoorden. Ter voorkoming van burnout scoren intervisie en teambesprekingen waarin met name ruimte is voor het delen van emoties, hoog in de aanbevelingen. In het slothoofdstuk Zorg voor zorgenden beschrijft Huub Buijssen een aantal strategieën om met de stress van dit werk om te gaan. Bent u geïnteresseerd in hoe werkers in de care hun werk ervaren, dan is dit een boek voor u. Daarnaast kan het ook leiden tot reflectie op het dilemma ‘betrokkenheid met afstand’.