Controle transaminasen en creatinekinase bij statines overbodig

In de VS controleren veel dokters transaminasen en creatinekinase (CK) bij statinegebruik. Aangezien statines bij de meest voorgeschreven medicijnen horen, gaat het om enorme aantallen bepalingen. Meestal zijn die overbodig. In een retrospectief onderzoek in de elektronische dossiers van huisartsen van 1194 statinegebruikers bleek er bij 1002 ten minste eenmaal een transaminasebepaling gedaan te zijn; bij 10 van hen was die bepaling duidelijk afwijkend. Maar er was dan ofwel sprake van preëxistent verhoogde waarden ofwel van andere ziekten die de verhoging verklaarden. Bij de helft van de patiënten normaliseerden de afwijkende waarden zonder dat het gebruik gestopt werd. Bij 645 van de 1194 patiënten was het CK bepaald. Bij 6 patiënten bestond een sterk verhoogde waarde (> 1000U/l). Ook hier was de verhoging te wijten aan comorbiditeit, en normaliseerden de waarden ondanks continueren van het gebruik. Veertien patiënten hadden matig verhoogde CKwaarden, die bij nader inzien niet samenhingen met statinegebruik. In een begeleidend redactioneel gaat Gotto dieper op deze materie in.2 Zo blijkt voor hepatotoxiciteit uit een meta-analyse van drie grote trials waarin pravastatine gebruikt werd (CARE, LIPID, WOSCOPS, samen meer dan 112.000 persoonjaren) dat de incidentie van verhoogde transaminase waarden (meer dan driemaal de normaalwaarde) voor medicatiegebruikers en placebogebruikers identiek was (1,4%). Ook voor het optreden van myopathie (symptomen van het bewegingsapparaat plus meer dan tienmaal verhoogde CK waarden) werden in grote trialdatabases geen verschillen in voorkomen gevonden tussen statine- en placebogebruikers. Bepaling van lever- en spierenzymen is pas nodig bij het optreden van klachten in het bewegingsapparaat of het ontstaan van jeuk en geelzucht tijdens statinegebruik. Daarnaast moeten deze medicijnen natuurlijk niet voorgeschreven worden bij patiënten met ernstige leverziekten. (PL)