Literatuur en geneeskunde

Ziektebeelden is een boek om op het nachtkastje te leggen. Ruim zevenhonderd pagina's verdeeld over een kleine zeventig essays, waarvan sommige ware juweeltjes zijn. Een boek om 's avonds laat nog even in te lezen en er dan nog wat over na te mijmeren. Zo'n boek dat je niet leest, maar in kleine stukjes tot je neemt. De formule is eenvoudig. De redactie heeft een aantal auteurs – velen van hen werken in de Nederlandse gezondheidszorg – gevraagd om een essay te schrijven over een boek, gedicht, of novelle uit de nationale of internationale literatuur, dat raakt aan thema's rond ziekte en ziekzijn, en hen op een of andere manier getroffen heeft. Het resultaat is op twee niveaus verrassend. In de eerste plaats vanwege de bundeling van al die bijdragen, waarmee in één klap de rijkdom van de literatuur als informatiebron en inspiratiebron voor artsen en andere hulpverleners zichtbaar wordt. Wat is er veel geschreven over ziektebeelden in de verzamelde literatuur en wat een wijsheid en humor leveren die publicaties op! Het boek bevat daarnaast een extra bonus. Veel van de auteurs kende ik van vergadertafels, congreszalen en uit de medische literatuur. In Ziektebeelden leer je ze van een heel andere kant kennen: door de keuze van het boek dat ze bespreken, door de invalshoek die ze daarbij kiezen, door de meerwaarde die ze af en toe in hun analyses en reflecties geven aan de teksten die ze onderhanden nemen. De kwaliteit van de verschillende bijdragen is wisselend, maar doordat de redactie een heldere opdracht aan de auteurs heeft meegegeven zijn ze allemaal de moeite waard. Bovendien zit – zoals vaak in bundels als deze – de kwaliteit voor een belangrijk deel ook in het oog van de lezer. En als een stuk niet aanspreekt, ga je gewoon snel naar een ander, daar is het boek dik genoeg voor. Ikzelf heb ervan genoten, soms door het feest van de herkenning, als een van de auteurs iets opmerkt wat mijzelf ook al was opgevallen, soms ook juist door de verrassing wanneer een bekend boek door de invalshoek die bij de bespreking gekozen werd ineens een meerwaarde blijkt te hebben die mijzelf vroeger bij het lezen was ontgaan. Dat gold wat mij betreft in het bijzonder voor de kinderboeken die ik vroeger naïef heb gelezen en voorgelezen, maar mij nu meer hebben geleerd van ziektebeelden bij kinderen dan de resultaten van het vele vragenlijstonderzoek dat tegenwoordig over ons wordt uitgestort. Ziektebeelden is een mooi voorbeeld hoe alfakennis inzichten kan opleveren die meer en anders zijn dan de traditionele bètamedische kennis. Het helpt de humane kant van de geneeskunde op het netvlies te houden. Daarom is het niet zomaar een goed boek voor op het nachtkastje; het zou ook daadwerkelijk op alle nachtkastjes van dokters moeten liggen!