Het geneeskundig proces, een uitnodiging tot zelfreflectie

Doelgroep Studenten in het basiscurriculum geneeskunde. Inhoud Dit boek beschrijft in de acht hoofdstukken van deel I de verschillende stappen van het geneeskundig proces: van een ervaren klacht naar een bij de huisarts gepresenteerde klacht, via een uitgebreide diagnostische fase naar behandeling en begeleiding. Het inmiddels tot zes hoofdstukken uitgegroeide deel II is volgens de redactie direct of indirect óók van belang voor het naar behoren verlopen van datzelfde geneeskundige proces. Van deze zes hoofdstukken zijn er in de derde druk drie nieuw: omgaan met fouten, kennis bijhouden en patiënten met multimorbiditeit en polyfarmacie. Alle hoofdstukken sluiten aan bij het Raamplan 2001, een gemeenschappelijk document van alle medische faculteiten. Dit document omschrijft de algemene eindtermen van de Nederlandse artsopleiding en de wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG) refereert hieraan voor het omschrijven van de bekwaamheden van artsen. Oordeel Dit boek is niet alleen een must voor elke geneeskundestudent, maar zou een standaardwerk in de boekenkast van alle huisartsen en huisartsen in opleiding moeten zijn. Het geneeskundig proces biedt een prachtige kapstok voor reflectie op het eigen handelen in de dagelijkse praktijk. Of u nu in een gezondheidscentrum werkt of als huisarts op het platteland en of u nu geïnteresseerd bent in het diagnostische proces of in het omgaan met fouten, in al deze aspecten is voorzien en valt het eigen handelen te spiegelen. Het raamwerk dat dit boek biedt is gelardeerd met vele praktische uitstapjes en wetenschappelijke wetenswaardigheden, vaak in het oog springend door een kader met steunkleur of een overzichtelijke tabel. Zo leren we dat de top vijf van meest voorkomende klachten (in de thuissituatie) niet samenvalt met de tien meestgenoemde redenen voor een consult bij de huisarts. En staat u bij het aanvragen van diagnostisch onderzoek nog altijd stil bij de vier voorwaarden - voldoende discriminatie, diagnostische winst, beleidsconsequenties en zo min mogelijk nadelen - waaraan een zinvolle test moet voldoen? Hoe gaat ú om met fouten en wat vindt u eigenlijk een fout? Ook deze derde druk is, dankzij de redactie, uitermate goed leesbaar en een knappe prestatie met zoveel auteurs van verschillend universitair pluimage. Het grote verschil tussen de tweede en de derde druk zijn de drie extra hoofdstukken over omgaan met fouten, het bijhouden van kennis en patiënten met multimorbiditeit en polyfarmacie. Zeer uiteenlopende onderwerpen en alledrie op zich welkome aanvullingen. Het hoofdstuk over omgaan met fouten is een aanwinst, hoewel sommige adviezen wel ver gaan. Zo zullen veel artsen moeite hebben met het advies om in geval zij zich niet schuldig voelen, de verstoorde relatie met de patiënt te herstellen en, vooral, het hoofd te buigen. Het hoofdstuk over het bijhouden van kennis is summier, maar informatief. Naar uitgebreidere bronnen wordt in de referenties verwezen, dus wie meer wil kan meer krijgen. Waarom de redactie gekozen heeft voor een apart hoofdstuk over patiënten met multimorbiditeit en polyfarmacie wordt niet geheel duidelijk. Deze patiënten hadden toch ook in de diverse hoofdstukken in deel I aan bod kunnen komen, net zoals de informatie over allochtone patiënten in diverse hoofdstukken verweven is? Op deze manier verdienen wellicht meer patiëntengroepen een eigen hoofdstuk, zoals kinderen of mentaal geretardeerden. Dat zou niet mijn keuze zijn, maar het is maar om aan te geven dat het geneeskundig proces de leidraad moet blijven en deel II deel I niet moet overschaduwen, maar aanvullen. Over die aparte onderwerpen zijn andere boeken geschreven. Kortom een zeer lezenswaardig boek, niet om in één keer uit te lezen, maar om te pakken wanneer u in de praktijk ergens tegenaan loopt en om het eigen handelen op een specifiek terrein van het geneeskundig proces te reflecteren. Tenslotte zijn we nooit klaar met leren en draait het in ons vak om wezenlijker zaken dan geld verdienen. Jacquelien Dros