Antwoord

Graag willen wij de heren Groenwold & Groenwold bedanken voor hun reactie op de publicatie van een door ons uitgevoerde randomised clinical trial in H&W. Zij plaatsen kritische opmerkingen bij meerdere aspecten van het onderzoek met als belangrijkste opmerking dat er geen causale relatie kan worden gelegd tussen de resultaten van het onderzoek en de manuele therapie interventie. De eerste opmerking richt zich op het ontbreken van referenties over de hypothese over de werkingmechanismen van de manueel-therapeutische behandeling. Literatuur over de relatie tussen bewegingsfunctie van de nek- en spanningshoofdpijn12345 en centrale sensitisatie678910 is hierbij toegevoegd. Zoals verder in de reactie te lezen is, betreft het een pragmatisch onderzoek waarin patiënten en behandelaars conform de praktijk de interventies ondergaan en uitvoeren. Dit heeft als nadeel dat blindering niet mogelijk is en dat er in dit geval een verschil in tijdsinvestering aanwezig is tussen beide interventies. Bij de beschouwing wordt dit verschil in aandacht erkend als een factor die een bijdrage kan hebben geleverd aan het gunstige resultaat. De door Groenwold & Groenwold veronderstelde mogelijke voorkeur van patiënten voor manuele therapie hebben wij getracht te ondervangen door van alle aangemelde patiënten (n = 204) de patiënten met een sterke voorkeur voor manuele therapie niet te laten participeren in de trial. Hen werd gevraagd te participeren in een parallel cohort (n = 105) om daarmee de kans op verschil in wenselijke antwoorden te minimaliseren. We zijn het eens met de opmerking dat dit onderzoek geen duidelijkheid geeft over het werkingsmechanisme van de manuele therapie. Wij zijn daar zelf ook erg benieuwd naar en zullen de data van RCT en cohort hierop nader analyseren. Of de buurvrouw het beter doet dan de manueel therapeut kan wellicht worden onderzocht in een volgende op te zetten randomised clinical trial. Tot die tijd zullen we het moeten doen met de huidige beschikbare evidentie: bij patiënten met spanningshoofdpijn is het zinvol een verwijzing voor manuele therapie te overwegen. René Castien, namens de auteurs